حجت الاسلام ترخان پاسخ داد:
اسلامی سازی علوم انسانی تغییر در ماهیت یا هویت؟
نور معرفت: حجت الاسلام ترخان در نشست كرسی علمی- ترویجی اسلامیت تغییری در ماهیت یا هویت علوم انسانی به سوال اسلامی سازی علوم انسانی، تغییر در ماهیت یا هویت؟ پاسخ داد.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، كرسی علمی- ترویجی «اسلامیت تغییری در ماهیت یا هویت علوم انسانی» توسط گروه كلام پژوهشكده حكمت و دین پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سالن فرهنگ پژوهشگاه دفتر قم اجرا شد. حجت الاسلام قاسم ترخان در ابتدای ارائه مطالب خود با طرح این سوال كه آیا در پروسه اسلامی سازی علوم انسانی، ماهیت این علوم تغییر می یابد یا صرفاً با حفظ ماهیت شاهد تغییراتی در هویت آنها خواهیم بود؟ گفت: پاسخ بعضی از موافقان علم دینی به این پرسش آن است كه ماهیت و ذات علم، در علم دینی تغییر نمی یابد، و تنها در هویت آن تغییراتی پدید می آید؛ تغییر هویت مانند آن است كه بخواهیم ناخالصی های آب را تصفیه و آنرا سالم یا شیرین نماییم و تغییر ماهیت مانند آن است كه با تغییر یكی از عناصر آب، آنرا به گاز تبدیل نماییم. وی ادامه داد: این دیدگاه معتقد می باشد كه كاشفیت، عینیت و عقلانیت را از اوصاف ذاتی و اصلی علم می باشد و آنچه در دینی شدن تغییر می یابد هویت و جهت داری علم است. به عبارت دیگر؛ دینی یا سكولار شدن علم از عناصر و خاصیت های متغیر و وابسته می باشد همانگونه كه حقیقی یا اعتباری بودن یا درجه یك و دو بودن یك علم اینگونه هستند. عضو هیأت علمی گروه كلام پژوهشگاه تشریح كرد: دیدگاه یاد شده، بااینكه می پذیرد كه یك ساختمان می تواند عناصر ركنی (علل ناقصه) و غیرركنی (علل معده) داشته باشد كه تامین كننده اصل ساختمان و ماهیت آن باشند، اما عناصر هویت بخش ساختمان نیز از دو دسته عوامل ركنی و غیرركنی برخوردار می باشند با این تفاوت كه ممكنست در ركنی یا غیرركنی بودن عناصر، تغییری صورت گیرد؛ مثلاً خاصیت «زیبایی ساختمان»، ناظر به هویت آن است و عناصر زیبایی بخش آن به دو دسته ركنی (علل ناقصه زیبایی) و غیرركنی (علل معده زیبایی) تقسیم خواهد شد؛ یا خاصیت مدرن و سنتی برای یك ساختمان، نیز به هویت آن مرتبط می باشد. مدرن بودن یا سنتی بودن به عوامل مختلفی بر می گردد كه برخی نسبت به آن، نقش ركنی و برخی دیگر غیرركنی دارند؛ مثلاً در ساختمان مدرن از مصالح كامپوزیتی استفاده می شود و در ساختمان سنتی از مصالح سنتی مثل سنگ، آجر، خشت، گل و …. این مصالح نسبت به ساختمان دو نقش دارند؛ یك نقش ماهیت ساز (كه اصل ساختمان بودن به این مصالح است و تفاوتی بین سنتی و مدرن وجود ندارد)، و نقش دیگر آن، هویت بخشی است كه اینجا سخن از سنتی یا مدرن بودن است. مصالح در نقش نخست، نقش علت ناقصه را برای اصل ساختمان بازی می كنند، در حالی كه همین مصالح در نقش هویت بخشی (مثل مدرن یا سنتی بودن مصالح)، نسبت به ماهیت ساختمان، نقش علت معده را دارند؛ ولی نسبت به هویت ساختمان، نقش علت ناقصه دارند. پس مصالح به یك اعتبار از سنخ علت ناقصه اند و به اعتبار دیگر از سنخ علت معده. وی با بیان این نكته كه این مسأله درباره مؤلفه های دینی بودن علم نیز مطرح است، بیان داشت: دینی یا سكولاربودن علم، ناظر به خاصیت و مشخصه آن است (هویت علم) نه ماهیت آن. آیا معیار دینی بودن را نیز باید منحصر در عناصر هویت بخش دید یا در عناصر ركنی هم می توان دید؟ بنظر می رسد دینی بودن را در تمامی عناصر می توان دید حتی در عناصر ركنی؛ اما با قید هویت بخشی نه ماهیت سازی؛ مثلاً دینی بودن عنصر محتوا و مسائل، هم اشاره به هویت مسأله دارد و هم ماهیت آن؛ یا دینی بودن مبانی نیز دو نقش دارند یك نقش ماهیت بخش علم و یك نقش هویت بخش آن (جهت دهنده)؛ پس دینی بودن از ناحیه مبانی، به نقش دوم اشاره دارد نه نقش اول.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب