تشریح مفهوم آزادی در حکومت امیرالمومنین(ع)
نور معرفت: به گزارش نور معرفت، قم یک مدرس نهج البلاغه اظهار داشت: در دوران حکومت حضرت علی (ع)، مخالفین ایشان در قالب تشکل هایی مشابه احزاب امروزی فعال بوده که نمونه بارز آن خوارج بودند. نکته مهم اینجاست که امیرالمؤمنین (ع) تا آن زمان که مخالفین اقدام مسلحانه نکردند قصد براندازی حکومت آن حضرت را نداشتند، با اجتماعات و تشکل های آنان مقابله نمی کردند بلکه اهتمام داشتند آنها را تحمل و هدایت کنند.
حجت الاسلام ایمان شکیبایی، اول آبان ماه، در گفتمان دانشجویی در قم، به تبیین ساحت آزادی انسان بر محور نهج البلاغه پرداخت و عنوان کرد: دایره آزادی در اسلام بسیار وسیع و گسترده است منتهی آزادی به مفهوم رهایی، استبداد، استعمار، شورش و اغتشاش نیست، بلکه آزادی اسلامی به مفهوم آزادی عقلانی و منطقی است که برگرفته از آموزه های انسان ساز قرآن کریم و احادیث نورانی دوده (ع) است.
وی با اشاره به اینکه در نهج البلاغه مفهوم آزادی بطور کلی بر سه بخش آزادی فطری، اجتماعی و معنوی تقسیم شده است، اظهار داشت: در آزادی فطری، خداوند در خلقت انسان، اصل را بجای اعمال مالکیت و ولایت قهری، بر آزادی فطری انسان ها قرار داده است؛ امیرالمؤمنین (ع) در فرازی از نامه ۳۱ می فرماید «لا تکن عبد غیرک و قد جعلک الله حُرّا» خدا به بنده هایش آزادی فطری را عنایت فرموده، پس هیچ فردی حق ندارد دیگری را به بندگی و اسارت خود درآورد.
وی در ارتباط با آزادی اجتماعی اظهار داشت: منظور از این آزادی، برابری اجتماعی است که زیربنای آزادی فردی بشمار می رود و برمبنای قراردادهای اجتماعی وضع شده است، ویژه خواری و امتیاز طلبی از منافع اجتماعی، یک رویکرد استبدادی است که در مقابل آزادی اجتماعی قرار می گیرد، حضرت علی (ع) در نامه ۵۳ به مالک اشتر می فرماید: ای مالک، مردم یا در دین با تو برادرند یا در آفرینش همانند تو هستند، خودت را تافته جدا بافته فرض نکنی.
شکیبایی در ارتباط با آزادی معنوی اظهار داشت: این نوع آزادی عموماً در ادیان الهی و حتی غیرالهی مطرح است و در نهج البلاغه تحت عنوان تقوا بیان شده است، امیرالمؤمنین (ع) در فرازی از خطبه ۲۳۰ به این مهم اشاره فرموده اند: تقوای الهی (آزادی معنوی) کلید هر راه راست است، بدون تقوا انسان اندوخته ای برای آخرت ندارد.
وی به بیان انواع آزادی در دوران حکومت امیرالمؤمنین (ع) پرداخت، اشاره کرد: نخستین این آزادی ها، آزادی عقیده است که باتوجه به معارف نهج البلاغه اقسامی دارد که عبارت اند از: آزادی در داشتن عقیده، آزادی در بیان عقیده، آزادی از تفتیش عقیده، آزادی از تحمیل عقیده در حکومت علوی.
این مدرس نهج البلاغه بیان کرد: حضرت علی (ع) دفاع از حقوق اقلیت های دینی را همانند دیگر مسلمانان بر خود لازم می دانستند، برای مثال در خطبه ۲۷، حادثه شهر انبار در دیدگاه آن حضرت فاجعه تلقی شد و برای دفاع از حقوق زنی غیرمسلمان سخنانی فرمود که نظیر تعابیر آنرا کمتر می توان سراغ گرفت همین طور در خطبه های ۶، ۵۸ و ۹۳؛ امیرالمؤمنین (ع) خوارج را که مردمی خشن، کوته نظر، متحجر و دارای عقیده ای فاسد و خطرناک بودند در بیان عقیده خود آزاد گذاشت.
وی عنوان کرد: شهید مطهری می نویسد حضرت با خوارج در منتهی درجه آزادی و دموکراسی رفتار کرد؛ زندانشان نکرد و شلاقشان نزد و حتی سهمیه آنان را از بیت المال قطع نکرد، آنها در همه جا در اظهار عقیده آزاد بودند و حضرت خود و اصحابش با عقیده آزاد با آنان روبرو می شد منتهی موقعی که فتنه گران عملاً به مبارزه با آن حضرت برخاستند بعد از یأس کامل از تأثیر نصایح خود و یارانش، با آنان وارد جنگ شد و چشم فتنه را کور کرد.
آزادی قلم و بیان در حکومت امیرالمومنین(ع)
شکیبایی در ارتباط با آزادی قلم و بیان در حکومت امیرالمؤمنین (ع) اظهار داشت: امام علی (ع) در فرازی از خطبه ۲۱۶ می فرماید: گمان مبرید اگر حقّی به من پیشنهاد دهید بر من گران آید، یا در پی بزرگ نشان دادن خویشم؛ برای اینکه کسی که شنیدن حق، یا عرضه شدن عدالت بر او مشکل باشد، عمل کردن به آن برایش دشوارتر خواهد بود، بعد از گفتن حق یا مشورت در عدالت خودداری نکنید؛ برای اینکه خودرا برتر از آن که اشتباه کنم و از آن ایمن باشم نمی دانم.
وی افزود: آن حضرت در فرازی از نامه ۵۳ خطاب به مالک اشتر فرمودند برای کسانی که به تو نیاز دارند، زمانی معین کن که در آن فارغ از هر کاری به آنان بپردازی. برای دیدار با ایشان به مجلس عام بنشین، مجلسی که همگان در آن بتوانند حاضر شوند و به خاطر خدایی که آفریدگار توست، در برابرشان فروتنی کن و بفرما تا سپاهیان و یاران و نگهبانان و پاسپانان به یک طرف بروند تا سخنگویشان بی هراس و بی لکنت زبان سخن خویش را بگوید؛ که من از رسول الله (ص) بارها شنیدم که می اظهار داشت: پاک و آراسته نیست امتی که در آن امت، زیردست نتواند بدون لکنت زبان حق خودرا از قوی دست بستاند پس تحمل کن درشت گویی یا عجز آنها را در سخن گفتن و تنگ حوصلگی و خودپسندی را از خود دور ساز تا خداوند درهای رحمتش را به روی تو بگشاید و ثواب طاعتش را به تو عنایت فرماید.
این مدرس نهج البلاغه در ارتباط با آزادی در عمل در حکومت امام علی (ع) اظهار داشت: امیرالمؤمنین (ع) در فرازی از نامه چهار، مردم را در شرکت کردن یا نکردن در جنگ های تحمیل شده، آزاد گذاشته و می فرمود: آنکه به اکراه همراه تو به نبرد می آید، غیبت او بهتر از حضور اوست و در خانه نشستنش، بهتر است از به یاری برخاستنش.
وی با اشاره به آزادی در انتخابات در حکومت امیرالمؤمنین (ع) اظهار داشت: آن حضرت در خطبه ۲۲۹ در ارتباط با هجوم مردم جهت بیعت فرمود: دستم را گشودید و من آنرا بستم، دستم را کشیدید و من آنرا نگه داشتم سپس، بر من هجوم آوردید انگار که شتران تشنه در نوبت آب خوردن به آبگیرها هجوم آورده اند، چندان که بند کفش برید و ردا از دوش افتاد و ناتوان در زیر پاها مالیده شد. خوشی مردم در بیعت با من به حدی رسید که کودکان، شادمانه و پیران، لنگان و لرزان و بیماران با درد و رنج فراوان و دوشیزگان، بی نقاب به سمت من شتافتند.
شکیبایی درباره ی آزادی احزاب اظهار داشت: در دوران حکومت حضرت علی (ع)، مخالفین ایشان در قالب تشکل هایی مشابه احزاب امروزی فعال بوده که نمونه بارز آن خوارج بودند. نکته مهم اینجاست که امیرالمؤمنین (ع) تا آن زمان که مخالفین اقدام مسلحانه نکردند قصد براندازی حکومت آن حضرت را نداشتند، با اجتماعات و تشکل های آنان مقابله نمی کردند بلکه اهتمام داشتند آنها را تحمل و هدایت کنند.
وی با تشریح آزادی اقتصادی در حکومت حضرت علی (ع) مصادیق مختلفی در جامعه امروز دارد؛ عدم اجبار مردم به کاری که دوست نمی دارند به مفهوم آزادی در انتخاب شغل است، در ارتباط با آزادی اقتصادی می توان به فرازی از نامه ۲۵ هم اشاره نمود که حضرت می فرماید: مأمورین اقتصادی جهت جمع آوری مالیات مردم را نترسانند و با زور به زمین و خانه کسی وارد نشوند، در سلام و مهربانی و ملاطفت با مردم پیشی بگیرند و در نهایت با توافق و میل مردم زکات أخذ شود.
زن، زندگی، آزادی مفاهیم باارزشی هستند
وی در آخر ضمن محکومیت اغتشاشات و فتنه گری های اخیر به شعار زن، زندگی و آزادی بی حد و حصر اشاره نمود و اظهار داشت: این سه واژه جزو واژه ها و مفاهیم باارزشی هستند که در قرآن کریم و احادیث دوده در قالب عقلانی و وحیانی و منطقی تعاریف مطلوبی دارند که اگر از این چارچوب بیرون بروند مفاهیم منفی و گناه آلودی را به خود اختصاص خواهند داد و دشمن حقیقی و مجازی دنبال همین است که باید هوشیار باشیم.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب