حشمت الله قنبری همدانی:
معیار تقسیم ارث در اسلام جنسیتی نیست
نبود پژوهش عمیق و دقیق در زمینه ارث باعث شده جریان های مخالف اسلام تحت عنوان نابرابری سهم ارث زنان و مردان عقده گشایی کنند، در صورتیکه نصف بودن ارث زن نسبت به مرد از مبنا غلط است.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، در سومین جلسه از سلسله نشست های علمی با محوریت مسائل زنان، فرصت ها و تهدیدهای رویاروی آن و با موضوع «زن در مکتب اهل بیت» به همت دپارتمان مطالعات زنان دانشگاه بین المللی دوده (ع) اجرا شد. در این جلسه، حشمت الله قنبری همدانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ اسلام به بررسی مبحث ارث و دیه باتوجه به خطبه ۸۰ امیرالمؤمنین در کتاب شریف نهج البلاغه پرداخت.
وی با اشاره به این مطلب که نبود پژوهش عمیق و دقیق در این عرصه باعث شده است که جریان های مخالف اسلام و دوده علیهم السلام، تحت عنوان نابرابری سهم ارث و دیه زنان و مردان عقده گشایی کنند، اظهار داشت: نصف بودن ارث زن نسبت به مرد از مبنا غلط و محصول برداشت نابجا از آیه ۱۱ سوره مبارکه نساء است که می فرماید: یُوصِیکُمُ اللَّهُ فِی أَوْلَادِکُمْ ۖ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَیَیْنِ فَإِنْ کُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَیْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَکَ ۖ وَإِنْ کَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ ۚ وَلِأَبَوَیْهِ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ"؛ در این آیه سخن از تفکیک ارث زن و مرد نیست بلکه سفارش ای الهی میان خواهر و برادر است، چونکه در ادامه آیه برای هرکدام از پدر و مادر ۱/۶ سهم ارث در نظر گرفته شده است.
قنبری اضافه کرد: اگر جنسیت معیار تقسیم ارث و میراث بود، باید ارث پدر دو برار ارث مادر می بود.
این استاد دانشگاه درباب بحث دیه نیز بیان کرد: مقتول (اعم از زن و مرد) هیچ سهمی در دریافت و پرداخت دیه ندارد و در حقیقت اختلاف متوجه وراث است. در دیه آنچه موضوعیت دارد، بهره برداری آن است؛ به این معنا که با کشته شدن زن، خانواده او با لطمه جدی اقتصادی مواجه نمی شوند (هرچند ضربه عاطفی سهمگینی است) در صورتیکه با کشته شدن مرد، خانواده با فشار جدی اقتصادی رو به رو خواهند شد.
قنبری در ادامه این جلسه اظهار داشت: دقت در خطبه ۸۰ نهج البلاغه روشن می کند که این خطبه در وضعیت بسیار خاص تاریخی ایراد شده است و مقصود امام، اشاره به زنانی از سنخ زنان در جریان جنگ جمل است که در طول تاریخ نقش آفرینی (منفی) خواهند کرد.
وی با تاکید بر این مطلب که خیلی از کلمات دوده علیهم السلام باتوجه به پیشینه تاریخی آنها باید تفسیر شود، عنوان کرد: که واقعه جمل در بعضی ابعاد از ماجرای سقیفه تلخ تر و پیچیده تر به شمار می آید؛ زنی رهبری جمل را بر عهده داشت که در خانه پیامبر بوده است.
از دیدگاه این پژوهشگر تاریخ اسلام بطور قطع مخاطب امیرالمؤمنین قاطبه زنان مسلمان نیست، چونکه آن حضرت بیش از هرکس دیگر با حضور مؤثر و نقش آفرینی زنان پاک سیرتی چون فاطمه زهرا سلام الله علیها، خدیجه کبری، فاطمه بنت اسد و زنان فرهیخته و مقدس در ادیان دیگر نظیر حضرت مریم (س)، آسیه و …در جریان تاریخ، آشنا بوده است.
قنبری عبارت مربوط به ذم مشورت با زنان در نامه ۳۱ نهج البلاغه " اِیّاکَ وَ مُشاوَرَةَ النِّساءِ فَاِنَّ رَأْیَهُنَّ اِلی اَفْن، وَ عَزْمَهُنَّ اِلی وَهْن" است را باتوجه به حدیث دیگری از حضرت در بحار الانوار تفسیر کرد که می فرماید: إیّاکَ و مُشاوَرَةَ النِّساءِ إلاّ مَن جُرِّبَتْ بکَمالِ عَقلٍ؛ فإنّ رَأیَهُنَّ یَجُرُّ إلَی الأفَنِ، و عَزمَهُنَّ إلی وَهَنٍ.
وی با ترجمه مطالب مندرج در نامه ۳۱ نهج البلاغه اظهار داشت: «از مشورت با زنان بپرهیز، مگر آنکه زنی به کمالِ عقل آزموده شده باشد؛ چونکه رأی زنان به کاستی می کشاند، و عزمشان به سستی» و اضافه کرد: به حکم دین و عقل فرد مشورت دهنده باید شایستگی هایی نظیر علم، آگاهی، خیرخواهی و دور اندیشی داشته باشد و در مورد حدیث مورد اشاره که خطاب به امام حسن مجتبی مقابل السلام است باید توجه داشت امام حسن (ع) فقط فرزند امیر مؤمنان نبوده است، بلکه این وصیت از این حیث که وی وصی امام در زعامت خواهد بود و رهبری جامعه مسلمین را بر عهده خواهد داشت، خطاب به وی صورت گرفته است. بدین سبب امام به صورتی تاکید دارند که حاکم جامعه اسلامی در جایگاه حکومت باید مانع دخالت ها و سوء استفاده های نابجای اهل خانه و خانواده اش در امور حکومتی شود.
گفتنی است جلسه نخست این جلسه به بررسی جایگاه زن در ادیان مختلف و مقایسه آن با اسلام اختصاص داشت و در جلسه دوم نشست، بحث شهادت و ایمان زن مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این سلسه نشست طی چهار جلسه برگزار می گردد و در آخر به شرکت کنندگان در این دوره آموزشی گواهینامه اعطا خواهد شد.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب