شرح امام موسی صدر بر دعای ماه رجب-۲:
انسان اگر متوجه باشد می بیند بیشتر از هر كس در حق خود ظلم می كند
عقیده ما این است که خدا از بنده هایش بی نیاز است. نه به نماز ما نیازی دارد، نه به روزه ما و نه به حج ما. هدف او از آفرینش انسان به کمال رساندن اوست.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، ماه رجب ماهی بسیار شریف و از ماه های حرام است. رجب نام نهری است در بهشت که از عسل شیرین تر و از شیر سفیدتر است و هر کس در این ماه روزه دارد، از آن نهر آب می نوشد. پیامبر اعظم (ص) فرمود: «ماه رجب برای امت من «ماه استغفار» است.
یکی از این اعمال خواندن روزانه دعای «یا من ارجوه لکل خیر» است. آنچه در ادامه می آید، بخش دوم سخنرانی امام موسی صدر درباره دعای ماه رجب است که در کلاس اعضای ارشد جنبش امل لبنان ایراد شده است.
گفتنی است بخش نخست این سخنرانی پیش تر با عنوان «ای انسان، بیش از اندازه به تلاش خود متکی نباش!» منتشر گردید. متن بخش دوم این سخنرانی به شرح ذیل است:
««یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلیلِ.» خداوند در مقابل عمل ناچیز ما، پاداش فراوانی می دهد. «مَن جَاءَ بِالْحَسَنَ ه فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا.» [۱] یک عمل انجام می دهی و ده برابر آن پاداش می دهد. از طرفی وقتی آن یک حسنه را انجام می دهی، آیا با توان و نیروی خودت انجام می دهی؟ هرگز! ما هیچ نیرو و توانی از خود نداریم؛ خداست که به ما توانایی و حیات و رشد و تحرک و آگاهی می دهد و خیر و خوبی را به ما الهام می کند. پس همه خیرها از سوی اوست. حتی برداشتن این یک قدم و انجام دادن این یک حسنه هم به حول و قوه اوست. با این همه ده برابر پاداش می دهد. «یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلیلِ.» به این نغمه گوش دهید. این عبارتی که امام (ع) به ما یاد داده و به این شکل پس از هر نماز می خوانیم.
ای مردم، کجا می روید؟ به که پناه می برید؟ شرم نمی کنید؟ یک عمل انجام می دهید، آن هم با عنایت و کمک خدا، و ده برابر پاداش می گیرید و با این وجود، حاضر نیستید حتی این یک گام را هم بردارید. [اما] وقتی در میان فعالیت روزانه، شما را به نماز فرا می خوانند، [چرا اجابت نمی کنید؟] این کار در طول ۲۴ ساعت چقدر از وقتتان را می گیرد؟ آیا پنج نوبت نماز در مجموع بیشتر از نیم ساعت یا یک ساعت وقت می خواهد؟ پس چرا نماز نمی خوانید؟ چرا عملی برای خدا انجام نمی دهید؟ نماز برای خیر توست. مایه صفای دل و معراج روح است. دل هایتان را صیقل می دهد. در نماز رو به خدا می کنید و از غم هایتان به او شکایت می کنید. از او نیرو و اخلاق نیکو می خواهید. چرا در خواندن آن سستی می کنید؟
نماز واجب است؛ فرض کنید نماز نوعی مالیات است. خداوند در مقابل توان و سلامتی و فکر و قدرتی که به ما داده، از ما می خواهد که بعنوان مالیاتِ آنها نماز بخوانیم. باید مالیات این همه نعمت را بپردازیم. فرض کنید در کشوری زندگی می نماییم که خدمات و وسایل رفاهی و امنیت را برای ما فراهم می آورد و مانع هجوم دشمنان می شود و در عوض، از ما مالیات می خواهد. آیا می توانیم از دادن آن خودداری کنیم؟ فرض کنید نماز هم نوعی مالیات است. ما در کشور خدا زندگی می نماییم. در جهان خدا و در دنیایی که او آفریده، زندگی می نماییم. او خورشید را برای روشنایی در آسمان قرار داده و آب را برای طهارت ما از آسمان نازل کرده است. زمین را آفریده تا کشاورزی نماییم. گوش و چشم و قلب و هوش و نیرو و سلامتی و ذهن سالم به ما داده. همه چیز به ما داده. حال فرض کنید نماز مالیات این همه نعمت است. باز هم در خواندن آن کوتاهی می کنید؟
قرآن می گوید: «قُتِلَ الانسَانُ مَا أَکْفَرَهُ.» [۲] چه مالیاتی بهتر از این! هیچ مالیاتی بهتر از این پیدا نمی گردد. ای کاش همه مالیات ها از این نوع بود! البته به شرطی که در نماز حضور قلب داشته باشیم. وقتی نماز می خوانید، آیا می دانید به چه کاری مشغولید؟ ذهن و حواستان پیش کیست؟ حتی اگر از جنبه علمی و تربیتی و روانی هم به نماز نگاه نماییم، نماز تمرینی است برای تمرکز و دقت. تعلیم آداب سخن گفتن است. تسلیم و سرسپردگی است. ملاقات با خداست. مگر در نماز نمی گویید: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ.» [۳] این یعنی خودت را در مقابل خدا می بینی و بنابراین او را با «إیاک» خطاب می کنی.
«یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلیلِ»؛ یعنی ای کسی که در مقابل کمِ ما بسیار می بخشی! این کم را به که تقدیم کرده ایم؟ به خودمان؟ برادران، اگر انسان متوجه باشد، می بیند که بیشتر از هر کسی خودش در حق خودش ظلم می کند. ما در حق خود ظلم می نماییم، در حق خود کوتاهی می نماییم، موانع را خودمان بر سرِ راهمان ایجاد می نماییم، آینده و آخرتمان را با دست خودمان نابود می نماییم. خداوند که همه هستی را برای ما آفریده، از ما چه می خواهد؟ «وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ.» [۴] شب و روز را او برای ما آفریده و شب را مایه آرامش و روز را برای کسب و کار و روزی ما قرار داده است. خلاصه، همه چیز را برای ما آفریده، ولی در مقابل، لهو و لعب و شراب خواری و دروغ گویی و آدم کشی و فساد و بی حجابی را بر ما حرام کرده است؛ به جهت اینکه این چیزها ما را خانه خراب می کند. خداوند خواسته که ما در این دنیا زندگی خوب و راحتی داشته باشیم. چنین نیست که تحریم این ها به سود او باشد.
عقیده ما این است که خدا از بنده هایش بی نیاز است. نه به نماز ما نیازی دارد، نه به روزه ما و نه به حج ما. اگر همه انسان های روی زمین کافر شوند یا جملگی ایمان بیاورند، تأثیری بر او نمی گذارد. هدف او از آفرینش انسان به کمال رساندن اوست. بعنوان مثال، کسی که به پرورش گل مشغول می باشد، چگونه با آنها انس می گیرد؟ وقتی این گل ها رشد می کنند، چقدر خوشحال می شود؟ مَثَل خدا هم، بلاتشبیه، که خداوند بالاتر از هر تشبیه است، تقریباً این گونه است. وقتی می گوید: شراب نخورید، خیر ما را می خواهد. باز می خواهی بخوری؟ بخور، ولی بدان که شراب قلبت را از بین می برد، بینایی ات را می گیرد، اعصابت را به هم می ریزد، معده و کلیه ات را نابود می کند و به تدریج تمام زندگی ات را به ویرانی می کشاند. شراب بر نسل تو هم تاثیر می گذارد امکان دارد فرزندان یا نوه هایت دیوانه به دنیا بیایند، آن وقت با حسرت و پشیمانی به آنها نگاه می کنی و نتیجه گناهانت را می بینی و کاری هم از دستت برنمی آید.
عقیده ما این است که خدا از بنده هایش بی نیاز است. نه به نماز ما نیازی دارد، نه به روزه ما و نه به حج ما. اگر همه انسان های روی زمین کافر شوند یا جملگی ایمان بیاورند، تأثیری بر او نمی گذارد. هدف او از آفرینش انسان به کمال رساندن اوست لهو و لعب هم همین طور؛ لهو و لعب یعنی اینکه انسان سرگرم و سرخوش باشد. این سرگرمی کوتاه و لحظه ای چه تأثیری امکان دارد داشته باشد؟ مرض به تدریج شدید می شود. وقتی شب و روزت را به سرگرمی و لهو و لعب گذراندی، حال کار کردن پیدا نمی کنی، اعصابت خراب می شود، خسته می شوی، همسر و فرزندانت را به حال خودشان رها می کنی، فرزندانت در خیابان ها پرسه می زنند، و همسرت هم، خدا می داند. این ها همه از مشکلات دنیاست. اگر می خواهید بیشتر بدانید، سری به دفتر من بزنید، و فجایع را ببینید و آن وقت می بینید چه مشکلاتی در جامعه هست! چه طلاق هایی که در نتیجه شراب خواری و قمار اتفاق افتاده! چه انحراف ها و گناه هایی که در اثر شراب و قمار بوده! چه خانواده هایی از هم پاشیده شده ! چه عفت هایی که دریده نشده! همان کاری که تو به دنبال آنی. چه کسی ضرر می کند؟ فقط خودت را باید سرزنش کنی.
وقتی خدا تو را از غیبت کردن باز می دارد، باز می خواهی غیبت کنی؟ بکن، ولی بدان در نتیجه آن، جامعه بگونه ای می شود که هیچ فرقی در بین افراد آن نیست و هیچکس نزد دیگری احترام و ارزشی ندارد؛ عیوب همه آشکار است؛ هر کسی پشت سر دیگری غیبت می کند. اصلاً فایده غیبت چیست؟ آیا اینکه در مجالس پشت سر یکدیگر غیبت نماییم، سودی برایمان دارد؟ وضعیت چنان شده که نیمی از وقت مجالس و شب نشینی هایمان به غیبت کردن پشت سر این و آن می گذرد. هیچکس را هم از قلم نمی اندازیم. حاصل این همه غیبت چیست؟ وقتی غیبت مرا می کنی، آیا سود کرده ای؟ نه، بلکه بر عکس، مرا از دست می دهی چونکه من به همان میزان برائت ارزش دارم که تو برایم ارزش قائل هستی. من وقتی قوی هستم که در نظر تو عزیز باشم، اما وقتی با شمشیر و نیزه و تیر، سر و پایم را شکستی و مرا از بین بردی، دیگر با چه نیرویی به تو خدمت کنم؟ و همینطور وقتی پشت سر دیگران غیبت می کنی، اگر پشت سر تاجری غیبت کردی، او بی آبرو می شود و در نتیجه، اقتصاد کشورت ضعیف می شود.
همین طور اگر پشت سر کارگری غیبت کردی، دیگر کسی به او اعتماد نخواهد کرد و کسی او را به کار نخواهد گرفت؛ کسی با او همکار نخواهد شد. و به تدریج زندگی اجتماعی از هم می پاشد و تعطیل می شود؛ اتحاد مردم از بین می رود و اخلاص می میرد. آیا الآن در کشورمان [لبنان] اخلاص هست؟ گمان می کنید در میان مردم اخلاصی وجود دارد؟ ما هزاران و میلیون ها نفر هستیم که از یکدیگر جدا زندگی می نماییم و هیچکس به دیگری اعتماد ندارد. این اسمش امت و جامعه نیست، این بلاتشبیه و با رعایت ادب نسبت به حضار و خودم، شبیه زندگی حیواناتی وحشی است که در صحرا زندگی می کنند و هیچیک به دیگری اعتماد ندارند. آیا این یعنی جامعه؟
چه طلاق هایی که در نتیجه شراب خواری و قمار اتفاق افتاده! چه انحراف ها و گناه هایی که در اثر شراب و قمار بوده! چه خانواده هایی از هم پاشیده شده ! چه عفت هایی که دریده نشده است!
همه این مشکلات در نتیجه غیبت است. کمی فکر کنید که چرا قرآن غیبت را حرام کرده است: «وَلَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ.» [۵] قرآن کریم درباره کسانی که به دنبال انتشار گناه و فحشاء در بین مؤمنان هستند، چنین می فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَهُ فِی الَّذِینَ ءامَنوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا.» [۶] بله، عذابی دردآور. آیا ما الآن در عذاب دردناک زندگی نمی کنیم؟ آیا کسی به همسایه اش، به فروشنده، به مشتری و به دکتر اعتماد می کند؟ مشکلی که گریبان گیر ما شده، این است که اعتماد از بین رفته است. چرا؟ به جهت غیبت. به جهت اینکه هر یک از ما شمشیری به دست گرفته و بر سر دیگری می کوبد. به ۲۴ ساعت من و خود و همسایه ات توجه کن… در روز چند کلمه از دهانمان خارج می شود؟ اگر هزار تا کلمه بگوییم، پنجاه کلمه اش دعا است و نهصد کلمه غیبت. یعنی ۹۹ درصد.
«وَلایَغتَب بَعضُکُم بَعضاً أَیُحِبُّ أَحَدُکُم أَن یَأکُلَ لَحمَ أَخیهِ مَیتاً فَکَرِهتُمُوهُ.» این است وضع زندگی ما. بنابراین، خدا ارحم الراحمین است [که غیبت را حرام کرده است]. مگر همیشه نمی گوییم: «یا ارحم الراحمین»؟ او به ما رحم می کند، پس چرا من و تو به خودمان ظلم کنیم؟ چرا ما به خودمان رحم نکنیم؟ چرا این عضو تعجب آور را که اسمش زبان است و این گوش زیبا را، در راه خودش به کار نمی گیریم؟ می توانی با این زبان از مردم تعریف و تمجید کنی، خانه های مردم را بسازی و سر و سامان دهی، مردم را به کار خیر راهنمایی کنی، نماز بخوانی، سخن شیرین برای پسر و دختر و همسر و همسایه ات بگویی و شادی را در دل دیگران وارد کنی. چرا این زبان زیبا را دائماً در اینجا و آنجا با دروغ و تهمت و غیبت کثیف می کنیم؟ خداوند ارحم الراحمین چه چیز بیشتر از آنچه داده، به ما ببخشد؟ او همه چیز به ما داده. آنان که در اطاعت خدا از ما پیشی گرفتند، نسبت به ما بیشتر اجر گرفتند و بهره شان نزد خدا بیشتر از ما بود، ولی ما چه کار کرده ایم؟
« یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلیلِ» یعنی بازار خدا پررونق است. بازار رحمت پروردگارت پررونق است، کالای ناچیزی بیاور و چند برابر بگیر. مثال معروفی است؛ وقتی حضرت یوسف (ع) را در بازار برده فروشان مصر به معرض فروش گذاشتند، پیرزنی آمد که رشته ای از پنبه ریسیده (تقریباً یک کلاف نخ) در دست داشت و می خواست با این مقدار نخ یوسف (ع) را بخرد. به او گفتند: قیمت یوسف چندین هزار درهم است، چگونه به خرید او امید داری؟ اظهار داشت: این تنها دارایی من است. این پیرزن هم با این که متاع ناچیزی داشت، به طمع خرید یوسف افتاده بود. الآن بازار پروردگار ما هم به همین گونه است؛ چه بسا یک کلمه هم راه گشا باشد.
پیامبر (ص) به اصحابش می فرماید: آیا راه بهشت را به شما نشان دهم؟ چند راه به آنان نشان می دهد: «حرفه ای بیاموزید؛ دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید؛ ازآنچه خداوند به شما بخشیده، در راه او انفاق کنید.» می گویند: ای رسول خدا، ما چیزی نداریم که انفاق کنیم؛ نه علمی داریم که به دیگران تعلیم دهیم و نه قدرتی داریم که مظلومی را یاری نماییم و ظالم را سر جای خود بنشانیم. پیامبر (ص) می فرماید: حال که قدرت انفاق ندارید [زبانتان را کنترل کنید و] سکوت اختیار کنید. چه بازاری از این سودآورتر می خواهی؟ حرفی نزن و در مقابل، خدا به تو بهشت می دهد. بس نیست؟ «یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلیلِ.» بخشش زیادی می کند و در مقابل عمل کمی از ما می خواهد، آن هم به نفع خودمان. کسی که ماه رجب را درک می کند و این دعا را می خواند: «یا مَن یُعطِی الکَثیرَ بِالقَلیلِ»، امید هست که متنبه شود و از این موسم رحمت استفاده نماید و اوقاتش را بیهوده تلف نکند، زبان و چشم و فکر و دست و توانش را صرف کارهای باطل نکند. اگر تلاش خویش را بکنیم، شکی نیست که خداوند قدرت آنرا به ما خواهد داد و ما را کمک خواهد نمود. غفر الله لنا ولکم، والسلام علیکم.»
پی نوشت
[۱]. «هر کس کار نیکی انجام دهد، ده برابر به او پاداش دهند.» (انعام، ۱۶۰)
[۲]. «مرگ بر آدمی باد که چه ناسپاس است.» (عبس، ۱۷)
[۳]. «تنها تو را می پرستیم و تنها از تو یاری می جوییم.» (فاتحه، ۵)
[۴]. «و آفتاب و ماه و ستارگان مسخر فرمان او هستند.» (اعراف، ۵۴)
[۵]. «و از یکدیگر غیبت مکنید. آیا هیچیک از شما دوست دارد که گوشت برادر مردة خویش را بخورد؟ پس آنرا ناخوش خواهید داشت.» (حجرات، ۱۲)
[۶]. «برای کسانی که دوست دارند درباره مؤمنان تهمت زنا شایع شود، در دنیا و آخرت عذابی دردآور مهیاست.» (نور، ۱۹)
منبع: nooremarefat.ir
مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب