از براثا تا فرات شواهدی قرآنی بر محل ولادت حضرت مسیح (ع)
نور معرفت: شیخ جلال الدین صغیر باور دارد که بررسی های تازه درباره ی ریشه نام براثا (پسر عجایب) و سنگ های اسرارآمیز این مسجد تاریخی، این فرضیه را تقویت می کند که ولادت حضرت عیسی (ع) در عراق رخداده است.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، شیخ جلال الدین صغیر، عالم برجسته شیعی عراق در جواب سؤالی در مورد مکان ولادت حضرت عیسی مسیح (ع) در یادداشتی نوشته است که متاسفانه خیلی از محققان اسلامی داده های جغرافیایی قرآن کریم در مورد محل ولادت حضرت عیسی (ع) را نادیده گرفته اند و خیلی از آنها به روایات مسیحیان در این زمینه اکتفا کرده اند. ترجمه یادداشت به این شرح است: قرآن هنگام بیان جریان ولادت حضرت عیسی (ع)، در رابطه با درخت نخل و خرمای تازه سخن می گوید اما فلسطین به صورت کلی و بیت لحم به صورت خاص، در آن زمان هیچ درخت نخلی نداشته است. می توان گفت نخستین نخلی که در این منطقه کاشته شده، توسط حضرت هاشم، جد پیامبر اسلام (ص) در غزه بوده که او در مسافرت هرساله قریش به شام، هسته های خرما را در طول مسیر جمع می کرد و به غزه می آورد تا آنها را در آنجا بکارد. به این علت غزه به نام غزه هاشم مشهور است. محققان اسلامی همینطور به اهمیت دو کلمه «بعید (دور)» و «شرقی» که در آیات سوره مبارکه مریم آمده است، توجهی نکرده اند. این دو کلمه به صراحت بیان می کند که حضرت مریم (س) محل خودرا ترک کرده و بسمت یک منطقه شرقی و دور از مکان سابق خود رفته است. محققان همینطور به قول حضرت مریم «یا لیتنی مت قبل هذا» یعنی ای کاش قبل از این مرده بودم، و نتایج آن در توقف در محل زندگی خود یا فرار از آنجا توجهی نکرده اند. علاوه بر آن داستان رودخانه ای که در زیر پای حضرت مریم (س) جاری شد نیز نادیده گرفته شده است. در همین زمینه فرموده خداوند متعال بر اساس این که حضرت مریم (س) و پسرش به مکانی مرتفع با چشمه جاری برده شدند، نادیده گرفته شده است. همه این داده ها، نشان داده است که تولد حضرت عیسی (ع) در بیت لحم محال بوده؛ بله ممکنست بیت لحم نخستین محل ظهور حضرت عیسی (ص) بعد از بازگشت مادرش از عراق به فلسطین بوده باشد. روایات ما در تشخیص محل ولادت حضرت عیسی (ع) متفاوت است؛ اما می توان به سه گرایش در این روایات اشاره نمود. اما قبل از آن باید به روایاتی اشاره نماییم که بر تپه که همان کوفه است و چشمه که همان فرات است، جمع کرده اند. (کامل الزیارات ۴۸، ب ۱۳، ح ۵، معانی الاخبار: ۳۷۳، مزار شیخ مفید: ۱۶ ح ۳، تهذیب الاحکام ۶: ۳۸ ح ۷۹ و …) درنتیجه قطعا می توان اظهار داشت که ولادت آن حضرت در عراق بوده چونکه پناه بردن حضرت مریم (س)، بعد از ولادت حضرت عیسی (ع) بوده و این به معنای حتمیت ولادت در نزدیکی محلی است که حضرت مریم (س) به آنجا پناه برده است؛ که نباید در این مورد غفلت کرد. انواع روایات شیعی در رابطه با محل تولد حضرت عیسی (ع) اما در مورد دیدگاه روایات، نخستین مورد همان چیزی است که در روایت معراج آمده و قمی در تفسیر خود آنرا آورده است، بر اساس این که ولادت حضرت عیسی در بیت لحم بوده است. (تفسیر قمی ۱: ۳۶۹). این روایت با وجود صحیح بودن سند آن، اما نشان داده است که قمی تنها راوی آنست و از نظر لفظ و معنا تا حد زیادی با روایات اهل سنت دراین خصوص یکسان است (ترمذی این روایت را در سنن خود، حاکم در مستدرک، ابوداود طیالسی در مسند، هیثمی در مجمع الزوائد، طبرانی در المعجم الکبیر، خطیب در تاریخ بعداد، ابن عساکر در تاریخ شهر دمشق و متقی هندی در کنزالعمال روایت کرده اند). بدین سبب تفسیر آن به تقیه بسیار نزدیک است، بخصوص که در ظاهر با داده های قرآنی در تضاد است و روایاتی که به غیر از بیت لحم اشاره کرده اند از این روایت بیشتر و با داده های قرآنی سازگارترند. اما دسته دوم روایات اشاره دارد که ولادت حضرت عیسی (ع) در عراق و نزدیک فرات اتفاق افتاده است که قسمتی از این روایات اشاره به کربلا دارند. شیخ طوسی از امام زین العابدین (ع) روایت کرده که فرمود: در فرموده خداوند متعال «فحملته فانتبذت به مکاناً قصیاً» به این معناست که حضرت مریم (س) از دمشق خارج شد تا به کربلا آمد، آنگاه در محل قبر امام حسین (ع) وضع حمل کرد. (تهذیب الاحکام ۶: ۷۳ ح ۱۳۹) سید راوندی در قصص انبیا از یحیی بن عبدالله روایت کرده که اظهار داشت: ما در حیره بودیم که با اباعبدالله (ع) سوار بر مرکب شدیم. وقتی به نزدیکی روستایی در بالای الماصر رسیدیم ایشان فرمود: اینجا همان جاست، و به کنار فرات نزدیک شد. سپس پیاده شد و دو رکعت نماز خواند. سپس فرمود: «آیا می دانی که عیسی (ع) در کجا متولد شده است؟ عرض کردم: نه. فرمود: در همین مکانی که من نشسته ام. آنگاه فرمود: آیا می دانی آن درخت نخل کجاست؟ گفتم: نه. سپس دستش را به پشت سرش دراز کرد و فرمود: در همین مکان. سپس فرمود: آیا می دانی جایگاه آرامش و آب زلال چیست؟ گفتم: خیر. فرمود: این همان فرات است.» (قصص انبیا: ۲۶۴ ح ۳۳۳). کلینی در کافی به سند خود از امام کاظم (ع) روایت کرده که ایشان از یک فرد مسیحی پرسیدند: آیا آن رودی را که مریم (س)، عیسی (ع) را در آنجا به دنیا آورد، می شناسی؟ آن فرد اظهار داشت: نه. حضرت فرمود: آن همان فرات است. (کافی ۱: ۴۸۰ ح ۴) اما دسته سوم از روایات، روایاتی هستند که به نام سرزمین براثا نامیده می شوند. براثا مسجد جامع معروفی در بغداد است که بر مبنای روایت شیخ طوسی از امام باقر (ع)، سرزمین عیسی (ع) و خانه حضرت مریم (س) است. شیخ طوسی در کتاب امالی خود از امام باقر (ع) روایت کرده که فرمود: امیرالمؤمنین (ع) زمانی که از جنگ خوارج برگشت، از منطقه زوراء عبور کرد و به مردم فرمود: اینجا زوراء است، حرکت کنید و از آن دور شوید. چونکه فرو رفتن در آن، از فرو رفتن میخ در کاه سریع تر است. هنگامی که بسمت راست سیاهی رسید، راهبی را در صومعه خود یافت. راهب به ایشان اظهار داشت: با لشگرت به این سرزمین فرود نیا. حضرت فرمود: چرا؟ راهب اظهار داشت: چونکه جز پیامبر یا جانشین پیامبر که در راه خداوند می جنگد، بر آن فرود نمی آید. پس امیرالمؤمنین (ع) به او فرمود: من جانشین سرور پیامبران و سرور اوصیا هستم. راهب به ایشان اظهار داشت: پس تو آقازاده قریش و جانشین محمد هستی. امیرالمؤمنین (ع) به او فرمود: من همان هستم. راهب به سمت او آمد و اظهار داشت: من در انجیل وصف تو را یافتم و این که تو به سرزمین براثا، خانه مریم و سرزمین عیسی (ع) فرود خواهی آمد. امیرالمؤمنین (ع) سپس به جایی رسید و با پایش به آن ضربه زد و چشمه ای جوشان آغاز به جوشیدن کرد. حضرت فرمود: این چشمه مریم است که برای او جوشید. اینجا را تا عمق ۱۷ ذراع باز کنید. آنها آنجا را گشودند و سنگی سفید در آنجا مشاهده نمودند. امیرالمؤمنین (ع) فرمود: مریم، عیسی (ع) را در این مکان به دنیا آورد و در اینجا نماز گزارد. سپس فرمود: این سرزمین براثا، خانه مریم (س) است. امیرالمؤمنین (ع) صخره را نصب کرد و بر آن نماز گزارد. ایشان در آن مکان چهار روز اقامت کرد و در آنجا نماز خواند. ایشان محراب را در خیمه ای در همان مکان قرار داد و فرمود: سرزمین براثا، همین خانه مریم (س) است. اینجا مکان مقدس است که پیامبران در آن نماز خوانده اند. امام جواد (ع) فرموده است: ما دریافتیم که ابراهیم (ع) پیش از عیسی (ع) در این مکان نماز گزارده است. (امالی شیخ طوسی: ۱۹۹-۲۰۰ ح ۳۴۰) با وجود این که کلمه «وضع» و «موضع» در مورد حضرت عیسی (ع) در این روایت منحصر به معنای ولادت نیست، اما آن چه سریع تر به ذهن متبادر می شود، همین معناست.
نکاتی در رابطه با داده های تاریخی و روایی از مسجد براثا؛ زادگاه حضرت عیسی (ع)
نکته اول: امانوئل دلی، اسقف کاتولیک عراقی که اخیرا وفات یافته، گفته است که نام براثا، سریانی و متشکل از دو کلمه است: «بر» به معنای پسر و «آثا» به معنای عجایب. اما من نتوانستم برای یافتن سند این مطلب به فرهنگ لغات سریانی رجوع کنم. اما روشن است که اصطلاح «پسر عجایب» جز بر عیسی (ع) اطلاق نمی گردد. نکته دوم: سنگ سفیدی که اکنون در مسجد براثا وجود دارد، بر مبنای تاکید موزه عراق، متعلق به دوران روم باستان است. نکته سوم: سنگ سیاهی که حالا در مسجد براثا موجود است، یک سنگ معدنی است و موزه عراق قدمت آنرا تأیید می کند. در روایت انس بن مالک آمده که اصحاب امیرالمؤمنین (ع) در کندن این سنگ از جایی که حضرت دستور حفر آنرا داده بود، ناتوان بودند. روزی امیرالمؤمنین (ع) به آن مکان آمده و به حباب فرمود: «ای حباب، از کجا آب می نوشی؟» وی پاسخ داد: یا امیرالمؤمنین (ع)، از اینجا، از دجله. حضرت فرمود: «پس چرا اینجا چشمه یا چاهی حفر نمی کنی؟» وی اظهار داشت: یا امیرالمؤمنین، هر وقت چاهی حفر می نماییم، شور است و شیرین نیست. امیرالمؤمنین (ع) به او فرمود: «اینجا چاهی حفر کن.» او چاه را حفر کرد و سنگی در مقابل آنها ظاهر شد که نتوانستند آنرا بردارند. پس امیرالمؤمنین (ع) آنرا برداشت و از زیر آن، چشمه ای شیرین تر از عسل جاری شد. این روایت با ماهیت معدنی بودن آن سنگ سازگار است. البته یکی از انفجارهایی که سال ۲۰۰۶ در مسجد براثا رخ داد، بسیار نزدیک به آن سنگ بود اما این سنگ تحت تاثیر انفجار قرار نگرفت. طبق همه این موارد، من به این نتیجه رسیده ام که قول بر اساس تولد حضرت عیسی (ع) در بیت لحم، با داده های قرآن کریم در تضاد است و روایات حدودا متفق القول هستند که تولد آن حضرت در عراق بوده است که این قول با داده های قرآنی سازگارتر است.
بطور خلاصه بدین علت غزه به نام غزه هاشم معروف است. چراکه فرو رفتن در آن، از فرو رفتن میخ در کاه سریع تر است. پس امیرالمؤمنین (ع) به او فرمود: من جانشین سرور پیامبران و سرور اوصیا هستم.
منبع: نور معرفت
مطلب نورمعرفت را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان نورمعرفت در مورد این مطلب