ماجرای جلسات علامه جعفری، پروفسور حسابی و هشترودی راز انتقاد به حافظ
به گزارش نور معرفت، گلشنی اظهار داشت: فلاسفه علم دیدگاه های متعدد دارند، اما در یک نکته مشترک هستند و آن این که برای هر علمی، اصول متافیزیکی و غیرعلمی حاکم است موضوعی که علامه جعفری از پیشگامان آن بودند.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، آیین رونمایی از ویراست جدید کتاب ارتباط انسان_جهان اثر علامه محمدتقی جعفری به مناسبت هفته کتاب امروز یکشنبه ۲۵ آبان ماه در دانشگاه جامع انقلاب اسلامی اجرا شد.
مهدی گلشنی، استاد ممتاز دانشگاه صنعتی شریف، اظهار داشت: در بعضی محیط ها نگاه شان به علامه جعفری غفلت آمیز بود، در صورتیکه در دو دههٔ آخر عمرشان با او رفت وآمد نزدیکی داشتند.
وی ضمن اشاره به این که علامه جعفری از پیشگامان وحدت حوزه و دانشگاه محسوب می شد، اضافه کرد: در جلسات هفتگی ای که دکتر حسابی و هشترودی برگزار می کردند و مسایل علم و فلسفه را در آن بررسی می نمودند، علامه نیز مشارکت پررنگ داشت. مرحوم حسابی استاد وی در دانشگاه تهران بود و تنها فیزیک دانی در آن دوران که به بحث های فلسفی فیزیک علاقمند بود، در صورتیکه آن زمان اصلاً صحبت از فلسفهٔ فیزیک نبود.
گلشنی اشاره کرد: سال ۱۳۶۷ که وقتی دوره دکترای فیزیک را در دانشگاه شریف راه اندازی کردند، از پروفسور عبدالسلام دعوت کردند. در بازدیدش از ایران، او با عده ای از چهره های علمی و فکری جلسه داشت که یکی از آنها علامه جعفری بود. نخستین پرسش علامه از عبدالسلام درباره ی اصل عدم قطعیت هایزنبرگ بود که منکر قاعده علیّت تلقی می شود. عبدالسلام پاسخ رایج آن روز را داد، اما گلشنی که مترجم بود، باور نداشت و اظهار داشت که او از آن دیدگاه کناره گیری کرده است.
وی توضیح داد: در همان جلسه، علامه جعفری به نامه هایش به برتراند راسل اشاره نمود و پروفسور عبدالسلام نیز خاطرهٔ ملاقاتش با راسل را روایت نمود. همهٔ گفت وگوهای آن جلسه حول محور رابطهٔ فیزیک و فلسفه بود.
گلشنی تاکید کرد: علامه جعفری با دانشمندان غربی مکاتبه داشت و حتی در دانشگاه هایی در خارج از کشور سخنرانی کرده است. وی اظهار داشت که نامه های علامه به راسل را می خواند و می دانست که راسل به بعضی از آنها پاسخی نداده است. اتفاقی مشابه بعد از جنگ جهانی دوم رخ داد؛ وقتی ادلر از راسل درخواست مناظره کرد و سؤالی مطرح نمود که راسل قادر به پاسخگویی نبود. همین اتفاق برای علامه رخ داد و راسل به نامهٔ او پاسخی نداد.
استاد دانشگاه شریف بیان کرد: علامه جعفری از زمان خودش جلوتر بود. در حدود ۶۰ سال پیش، هنگامی که وی در آمریکا بود، بحث فلسفه در دانشکده های فیزیک اصلاً مطرح نبود. علامه جزو افرادی بود که این راه را باز کرد. او می اظهار داشت که هنگام حضور در نجف به دیدار سید عبدالهادی شیرازی رفته و پیشنهاد داده است که باید با زبان علم روز به آشنایی پرداخت و به سوالات، پاسخ های علمیِ روز را ارایه داد. سید شیرازی حرف علامه را تأیید کرد، اما گفت نجف جایگاه مناسبی برای تدریس فلسفه نیست.
گلشنی اشاره کرد: علامه دیدگاهی بیان کرد که علما در دهه های اخیر به آن رسیده اند: دیدگاه فلاسفهٔ غرب بتدریج به دیدگاه فلاسفهٔ اسلامی نزدیک شده است. اما نفوذ فرهنگ غرب در کشور ما سبب شده نوآوری های غربی بدون نقد به ما منتقل شود. امروزه فیلسوفان علم به این نتیجه رسیده اند که علم تجربی نمی تواند پاسخگوی همهٔ مسایل بشری باشد و ارزش های اخلاقی را توجیه نمی کند چیزی که خود پوپر نیز در دههٔ ۱۹۶۰ میلادی بیان کرده بود.
وی اضافه کرد: فلاسفهٔ علم دیدگاه های متعدد دارند، اما در یک نکته مشترک هستند و آن این که برای هر علمی، اصول متافیزیکی و غیرعلمی حاکم است که از درون خود آن علم نشأت نگرفته است. علاوه بر این، هر آزمایش یا پدیده ای را نمی توان تنها با یک نظریه توضیح داد؛ نظریه های دیگری نیز می توانند آنرا تکمیل کنند.
گلشنی اضافه کرد: علامه همیشه تاکید می کرد که جهان نباید تنها از عینک تخصص دیده شود. امروزه، پزشکی کل نگر در دانشگاه های آمریکا راه افتاده است و علوم انسانی جزئی از آموزش پزشکی شده است روندی که قبلاً وجود نداشت، اما علامه جعفری قبل از همه این دیدگاه کل نگر را داشت.
وی تصریح کرد: علامه جعفری صحبت از حیات معقول می کرد و معتقد بود علم و فلسفه باید همراه با دین باشند تا بتوانند نگاهی جامع به انسان عرضه کنند.
گلشنی همین طور اظهار داشت: نکتهٔ دیگر در فکر علامه، مخالفت او با پوزیتیویسم بود که در دانشگاه های ما و جهان رواج داشت. یکی از اساتید برجستهٔ دانشگاه برکلی چندی قبل اظهار داشت که باید پوزیتیویسم را کنار گذاشت، برای اینکه جلوی پیشرفت علم را می گیرد. این رویکرد در دانشگاه های طراز اول جهان دگرگون شده و علامه جعفری، پیش قدم این جریان بود.
استاد دانشگاه شریف در مورد شخصیت علامه اظهار داشت: وی خاصیت نقدپذیری هم داشت. در یکی از جلساتی که میهمان آقایان آیت الله رشاد، محقق داماد و دینانی بودند، علامه فرمود که در جوانی ایرادهایی به حافظ داشت و فکر می کرد چرا در اشعارش به دعای سحر اشاره ای نمی نماید. من همان جا بیت «هر گنج سعادت که خدا داد» را خواند و داستانی را نقل کرد که در جوانی به حافظ ایراد داشت و گروهی از چهره های برجسته نیز مخالف او بودند. یک دفعه فال از حافظ گرفت و بیت «قتل این خسته به شمشیر تو تقدیر نبود» ظاهر شد و ایشان از این مساله متنبه شد.
گلشنی در انتها اشاره کرد: کتاب ارتباط استان–جهان نوشتهٔ علامه جعفری، آن روزها به طور دقیقتر به نقد دیدگاه آگوست کنت یعنی نقد پوزیتیویسم پرداخته است. خلاصه اینکه مرحوم حسابی استاد وی در دانشگاه تهران بود و تنها فیزیک دانی در آن دوران که به بحث های فلسفی فیزیک علاقمند بود، در صورتی که آن زمان اصلاً صحبت از فلسفهٔ فیزیک نبود. اما نفوذ فرهنگ غرب در کشور ما سبب شده نوآوری های غربی بدون نقد به ما منتقل شود. علاوه بر این، هر آزمایش یا پدیده ای را نمی توان تنها با یک نظریه توضیح داد؛ نظریه های دیگری نیز می توانند آن را تکمیل کنند.
منبع: نور معرفت
مطلب نورمعرفت را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان نورمعرفت در مورد این مطلب