برای رهایی از تبعات منفی باید فقه با نگاه به پیامد اجتماعی تولید شود
به گزارش نور معرفت، عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: فقها در عرصه اگر بخواهند برمبنای منطق دوده (ع) حرکت کنند باید فقه را با نگاه به نتایج اجتماعی تولید کنند در غیر این صورت می تواند تبعات منفی زیادی داشته باشد.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، آیت الله احمد مبلغی؛ عضو مجلس خبرگان رهبری و استاد درس خارج حوزه علمیه، در نشست علمی «مدیریت ریسک در منظومه حکمرانی اسلامی از نظر قرآن» با اعلان اینکه پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی [وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم] باید پیشتازی مباحث قرآنی را در جهان و سطوح بین المللی عهده دار شود برای اینکه سابقه خوبی دارد و سبقت و قدمت این پژوهشکده خاص خود این مرکز است، اظهار داشت: ظرفیت خدادادی دفتر تبلیغات اسلامی در این مرکز تراکم یافته است و باید فراتر از کلیشه و گفت و شنود معمولی کاری اساسی تر در مورد قرآن صورت گیرد و ارتباطات وسیع تری با مراکز قرآنی جهان گرفته شود و باید از کلیشه هایی که بارها تکرار شده است خودداری نماییم.
طوفان فکری اندیشه ای مخاطب را شناسایی و بر طبق مذاق او گفت و گو کنیم
وی اضافه کرد: الان حوزه های ما گرفتار آفت تکرار شده و خوب است دقیق تر و خلاقانه تر پیش برویم و بدانیم حساب قرآن از تمامی دانش های دیگر جداست؛ ما باید با طوفان فکری و اندیشه ای، مخاطبان و نیازهای آنان را شناسایی نماییم و برمبنای مذاق و نیاز آنان به گفت و گو بپردازیم. همه خوف من این است که مراکز حوزوی گرفتار کلیشه و عادت شوند که خیلی خطرناکست. باید اتاق فکری تشکیل گردد و از افراد مختلف بخواهیم اندیشه خودرا منتقل کنند.
عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: در روایت داریم هر وقت تاریکی ها یعنی امواج شبهات، سردرگمی ها و حیله ها مانند قطعه های شب تاریک سراغ شما آمد برای رهایی از آن به قرآن پناه ببرید؛ با ابزاری که الان در مطالعات قرآنی داریم این راه در شب مظلم باز نمی شود؛ البته الان کمتر سراغ قرآن می رویم و حتی اگر هم برویم نقص از ماست نه قرآن و کاستی ما هم در روش است.
حوزه باید انقلابی در توجه به قرآن ایجاد کند
استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: اگر مقرر است تلاش قرآنی ما تکرار روش گذشته باشد شرح لغات و کلمات است در صورتیکه قرآن بنا نیست شرح کلمات باشد بلکه نشانه و آیات خداست تا جامعه حیلت زده، خدا را ببیند؛ در روایت هم داریم که خدا در قرآن تجلی دارد ولی ما وقتی قرآن می خوانیم این تجلی بروز ندارد چون آیه را به شرح کلمات تنزل داده ایم.
وی با تأکید بر این که اساساً باید قم و حوزه انقلابی در توجه به قرآن داشته باشد، اضافه کرد: ما هنوز پس از انقلاب خودمان را جمع و جور نکرده ایم تا شأن توجه به قرآن را رعایت نماییم. روش با وضع فعلی به نقطه ای رسیده است که سنگین پا شده و توانایی حرکت ندارد؛ البته تفاسیر فعلی باید باشد و گام اول را برداشته ایم ولی کافی نیست. من اخیراً بر همین آیه به مفهوم نشانه بودن تمرکز دارم که ما چگونه از قرآن باید نشانه ها را دریافت کنیم؟
وی اضافه کرد: یک نظریه آنست که آیات در قالب سیاق معنا می یابد؛ قرآن متضمن چنین سیاقی است؛ گاهی این سیاق علی التوالی و پشت سر هم است ولی یک سیاق، سیاق مادر است و اگر سیاق مادر کشف شد در دل هر سیاقی آیات نهفته است و این تکنیک به ما الهاماتی می دهد. سیاق دیگر هم علی التوارد است یعنی یک سیاق را درنظر می گیریم و سیاق های دیگر بر آن ورود می کند و وارد می شود. بنده سوره حضرت یوسف (ع) را بر این اساس دنبال کردم و معتقدم سیاق برای ما خلق مفهوم جدید می کند و مطالب جدید را هم به استخدام گرفته و بر روی آن مطالب می گذارد.
اهمیت سیاق در تفسیر
وی با اعلان اینکه شهید مطهری هم اشاره به مسئله سیاق فرموده است چون ذهن دقیق و نظام مند و جوالی داشت، اشاره کرد: ما باید دنبال آیه باشیم گو اینکه قرآن هم دائماً بر آیات تأکید دارد؛ در درون هر جمله قرآنی، سیاق هایی وجود دارد که درون آن آیات نهفته است و این آیات برمبنای قواعد کشف می شوند و برای شناسایی آن باید قاعده داشته باشیم و با همجواری می توان اندیشه ها را کشف نماییم.
استاد حوزه علمیه اظهار داشت: بنده یک آیه کوچک را چند بار تفسیر کردم و از آن اصالت الجمال را به دست آوردم و چون وجدانی و اطمینان بخش است کسی نمی تواند منکر آن شود؛ بحث بر این است که اسلام بر یک چارچوبی در زینت و جمال تأکید دارد و طوری نیست که بخواهد آنرا کامل زیر سوال ببرد و از سویی آنرا رها هم نکرده است.
وی با اعلان اینکه ریسک اساساً مفهومی است که با خطر عجین شده است، اضافه کرد: با این تفاوت که خطر یک امر موجود در خارج است چه بفهمیم و چه نفهمیم، به همین دلیل از تعبیر ریسک کردن استفاده می نماییم. گویی ریسک به اقدام و نیت و تفکر و انگیزه شخص در حین اقدام مرتبط می باشد. مدیریت ریسک می گوید طوری رفتار کنید که خطر، وجه غالب کاری که انجام می دهید نشود.
عضو خبرگان رهبری با اعلان اینکه زمانه فعلی طوری است که دو وجهی بودن خطر و نفع، فراوان شده است، اظهار داشت: الان وقتی یک تصمیم برای اقتصاد گرفته می شود در حوزه اجتماعی و فرهنگی و حتی دینداری مردم اثرگذار می باشد بدین سبب لحظه به لحظه باید در حکمرانی اسلامی، مدیریت ریسک وجود داشته باشد به همین دلیل مدیریت ریسک جز مباحث علمی، ضروری و فوری و آنی است و باید ملهم از قرآن کریم باشد و خود حوزه هم مدیریت ریسک داشته باشد برای اینکه نمی توانیم هر طور خواستیم عمل نماییم.
استاد درس خارج حوزه علمیه با اعلان اینکه برمبنای قرآن هم حتی خمر و میسر سراسر ضرر نیست و نفعی هم دارد ولی منفعت باید فدای مضار شود، اضافه کرد: در آیات در رابطه با خمر و میسر قرآن از تعبیر اثم استفاده شده است و اثم با ذنب متفاوت است برای اینکه اثم ناظر به گناهانی است که پیامد اجتماعی دارد ولی ذنب ناظر به گناهی بین انسان و خداست.
تاکید بر فقه پیامدی
وی با اعلان اینکه فقه باید پیامدی باشد، اشاره کرد: فقها در عرصه اگر بخواهند برمبنای منطق دوده (ع) حرکت کنند باید فقه را با نگاه به نتایج اجتماعی تولید کنند برای اینکه در غیر این صورت می تواند تبعات منفی زیادی داشته باشد.
آیت الله مبلغی با تأکید بر این که مجریان در هر نهادی از نهادهای کشور باید مدیریت ریسک داشته باشند به یکسری قواعد قرآنی برای مدیریت ریسک اشاره نمود و اظهار داشت: نخستین قاعده، سنجش و ارزیابی دقیق از احتمال وقوع خطر و ریسک و میزان نتایج آن است؛ در قرآن در داستان حضرت یوسف (ع)، این قاعده بروز و ظهور دارد برای اینکه حضرت یوسف (ع) در صورتیکه یک زندانی بود ناگهان توانست به مقام بالای عزیزی مصر برسد و این نشان میدهد یک منطق و متانت و استدلال بزرگی وجود داشته که پادشاه مصر اقناع شده است.
وی با اشاره به قاعده توزیع ریسک و کاهش خسارت، اظهار داشت: اگر خطر در یک نقطه تجمیع شود ممکنست جامعه را متلاشی کند بدین سبب باید خطر را از نقطه کانونی برداریم و آنرا توزیع نماییم تا برّندگی و کشندگی آن گرفته شود. حضرت یوسف (ع) این قاعده را به کار گرفت و فرمود الان خوب کار کنید و زراعت کنید و کمی از گندم ها را بخورید تا در دوره قحطی کمر شما شکسته نشود.
عضو مجلس خبرگان رهبری اشاره کرد: قاعده دیگر، برنامه ریزی احتیاطی است یعنی باید برای آینده برنامه داشته باشیم و احتمالات درنظر گرفته شود؛ همه کشورها ارتش دارند و بودجه زیادی هم صرف می کنند در صورتیکه در بسیاری از کشورها ارتش عمدتا بیکار است ولی باید باشند برای اینکه خطر یکبار رخ می دهد؛ قرآن کریم هم با تعبیر «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُمْ» از این قاعده یاد می کند و البته همین قوه خودش به خودی خود بازدارندگی دارد.
استاد درس خارج حوزه با اعلان اینکه پرهیز از رفتارهای منتهی به خطر غیراخلاقی از دیگر قواعد مدیریت ریسک در قرآن کریم است، اضافه کرد: در مورد زنا فرموده است به آن نزدیک نشوید؛ یعنی زنا که به شدت مورد نهی قرآن است ولی حتی فرموده است به آن نزدیک هم نشوید برای اینکه نزدیکی به این گناه ریسک وقوع را بالا می برد و انسان باید طوری مدیریت کند که کمترین مواجهه را با گناه داشته باشد.
مشورت نفی فرماندهی واحد نیست
آیت الله مبلغی با اعلان اینکه اصل دیگر، رجوع به اجتماع و مشورت است و قرآن بر آن تأکید زیادی دارد، اظهار داشت: مشورت به مفهوم نفی وحدت فرماندهی نیست ولی مشاور باید همراه و وفادار به وحدت فرماندهی باشد؛ ابن عباس که خودرا جز عقلای قوم می دید به حضرت مشورت داد، حضرت حرف او را شنیدند ولی طبق نظر خودشان عمل کردند که به او برخورد و حضرت به عبدالله بن عباس در مورد رأیی که داده بود و موافق نظرش نبود، فرمود: بر تو است که رأی خودرا با من در بین نهی. من در آن می نگرم، اگر نپذیرفتم، باید تو از رأی من اطاعت کنی. یعنی مشورت دادن به من حق توست ولی اگر تصمیمی گرفته شد باید همه اطاعت کنند؛ امروز هم مقام معظم رهبری بر وحدت کلمه تأکید فراوانی دارند. پس مشورت آری ولی نفی فرماندهی و نفی وحدت کلمه خیر.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب