محقق و پژوهشگر تاریخ اسلام :
امام جواد (ع) معتقد بودند رفتار شیعیان باید متمایز و ممتاز باشد
به گزارش نور معرفت حجت الاسلام یاوری اظهار داشت: در ارتباطاتی که امام جواد(ع)با شیعیان و حتی غیر شیعیان، داشتند، ایشان اهتمام می کردند، با همه حتی خادمان در منزلشان به صورتی رفتار کنند که به آنها ارزش بدهند.
خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-نگار احدپور اقبلاغ: امروز ۳۰ ذی القعده سالروز شهادت جانسوز امام جواد مقابل السلام است. امام جواد (ع) نمودار و نشانه مقاومت است. انسان بزرگی است که تمام دوران کوتاه زندگی اش که در سن ۲۵ سالگی به شهادت رسیده است، با قدرت ریاکار و پرفریب خلیفه عباسی، مأمون مقابله و معارضه کرد و هیچ گاه قدمی عقب نشینی نکرد و تمام شرایط دشوار را تحمل کرد و با همه شیوه های مبارزه ی ممکن، مبارزه کرد. امام جواد (علیه السلام) مظهر مبارزه ی با باطل بود او کوشش گر برای حکومت الله بود.
امام جواد مانند دیگر ائمه ی معصومین برای ما اسوه، مقتدا و نمونه است. زندگی کوتاه این بنده ی شایسته ی خدا، به جهاد با کفر و طغیان گذشت. در نوجوانی به رهبری امت اسلام منصوب گردید و در سال هایی کوتاه، جهادی فشرده، با دشمن خدا کرد بطوریکه در سن ۲۵ سالگی یعنی هنوز در جوانی، وجودش برای دشمنان خدا غیر قابل تحمل شد و او را با زهر شهید کردند. همان طوری که ائمه دیگر ما علیهم السلام با جهاد خودشان هر کدام برگی بر تاریخ پر افتخار اسلام افزودند، این امام بزرگوار هم گوشه ی مهمی از جهاد همه جانبه ی اسلام را در عمل خود پیاده کرد و درس بزرگی را به ما آموخت. آن درس بزرگ این است که در هنگامی که در مقابل قدرت های منافق و ریاکار قرار می گیریم.
امام محمدتقی مقابل السلام در سال ۲۰۳ در طفولیت به امامت رسید. اما در همان زمان ها با مشکلی که در بین شیعیان به وجود آمده بود مواجه بود یعنی تا آن زمان سابقه نداشت امامی قبل از سن بلوغ در این جایگاه قرار بگیرد پس پذیرش مقام امامت ایشان برای خیلی از اصحاب امام رضا (ع) سنگین و سخت بود. از این روست که می بینیم حتی برخی افراد از امامتِ امام رضا (ع) نیز بر می گردند، یعنی نه فقط امامت امام جواد (ع) را نمی پذیرند بلکه در امامت امام رضا (ع) هم تردید می کنند و حق را به واقفیه می دهند که امام کاظم (ع) را به عنوان آخرین امام معرفی و پذیرفته بودند.
با این وجود، امام جواد (ع) با نشان دادن قدرت بی مثال علمی خویش در همان سن طفولیت و همین طور حمایت های بسیار مؤثر علی بن جعفر عموی امام رضا (ع) که مردی بسیار ولایتمدار بود و در تثبیت امامت امام جواد (ع) بسیار کوشید، به مرور این مسأله برای شیعیان حل شد که امر امامت سن و سال نمی پذیرد، پس بعدها که امام هادی (ع) در همان سن به امامت رسید و بعد از آن نیز امام زمان (عج) که در پنج سالگی به مقام امامت رسید، دیگر برای شیعیان مسأله ای نبود.
مأمون که می دانست آن حضرت امام بر حق است، همان کاری را که با امام رضا (ع) کرد؛ یعنی قطع ارتباط مردمی امام را پیش گرفت و حضرت را البته با احترام با بغداد آورد و کوشش کرد دخترش را به ازدواج امام (ع) درآورد تا اینطور آن حضرت را بیشتر تحت نظر داشته باشد.
مأمون پس از مدتی به سبب آگاهی بیشتر مردم از قدرت علمی امام و پافشاری هایی که صورت می گرفت، مجبور شد با بازگشت حضرت به مدینه موافقت کند. امام جواد (ع) در مدینه دست به اقدام بزرگی زد و با جریان «غلو» که در بین شیعیان به وجود آمده بود، مبارزه جدّی می کند.
همان طوری که ائمه دیگر ما علیهم السلام با جهاد خودشان هر کدام برگی بر تاریخ پر افتخار اسلام افزودند، امام جواد مقابل السلام هم گوشه ی مهمی از جهاد همه جانبه ی اسلام را در عمل خود پیاده کرد و درس بزرگی را به ما آموخت
ماجرا از این قرار بود که برخی شیعیان از روی جهل و نادانی یا با دسیسه های دستگاه خلافت و دشمنان دوده (ع) مباحثی را درباره شخصیت ائمه (ع) مطرح می کردند که خداوند در آنان حلول کرده و… که این موجب انحراف و گمراهی شده بود، آن حضرت به شدت با این جریان مقابله و حتی حکم ارتداد آنان و خروجشان از اسلام را نیز اعلام نمود.
با مرگ مأمون در سال ۲۱۸ که پانزده سال از دوران امامت امام جواد (ع) می گذشت، برادرش معتصم روی کار آمد. او فردی بسیار سرسخت و بر خلاف مأمون که به ظاهر اهل مدارا و مسامحه با امام جواد (ع) بود، اندکی بعد امام (ع) را به مرکز حکومتش در بغداد آورد و برای آن حضرت محدودیت هایی ایجاد کرد و سرانجام در حدود یک سالی که حضرت آنجا بودند با دسیسه های معتصم حضرت به شهادت رسید.
به همین مناسبت با حجت الاسلام رضا یاوری، محقق و پژوهشگر تاریخ تشیع به گفتگو پرداختیم که در ادامه حاصل آنرا می خوانید:
حجت الاسلام رضا یاوری در گفت گو با مهر، با اشاره به وضعیت اجتماعی شیعیان در دوره امام جواد (ع) عنوان کرد: در سیره معصومین (ع) چند اصل وجود دارد که دوده (ع) بر طبق آن اصول خط مشی دارند و رفتار می کنند. یکی از این اصول معاشرت با عموم مردم است، چه بصورت فردی و چه بصورت گروهی که در این معاشرت ها سیره و سنت نبوی و قرآن را حکم فرما می کنند.
وی اضافه کرد: امام جواد مقابل السلام نیز به عنوان یکی از معصومین (ع) خارج از این قاعده نیست. امام جواد (ع)، با معاشرت و ارتباط با دیگران، شیعیان را نیز با این سبک رفتاری پرورش می دادند تا یک جامعه ایمانی و اخلاقی تشکیل بدهند.
رفتار شیعیان در اجتماع باید از سایرین متمایز باشد
یاوری با اعلان اینکه حضرت معتقد بودند رفتار شیعیان باید متمایز باشد، اشاره کرد: امام جواد (ع) شیعیان را به شکلی تربیت می کردند که در معاشرت با مردم به عنوان شیعه شناخته شوند.
وی با اشاره به روایتی از حضرت امام جواد (ع) اشاره کرد: ملاقات برادران ایمانی با یکدیگر بااینکه کوتاه هم باشد، سبب رشد و تقویت عقل و درایت می شود. این ملاقات و ارتباط گیری با برادران ایمانی، حتی کوتاه، بواسطه این که به نیت تقرب انجام می شود و خارج از حیطه ایمان هم در آن صحبتی نمی گردد و عمل صالح در آن اتفاق می افتد. انسان را رشد می دهد.
این پژوهشگر تاریخ تشیع اضافه کرد: حضرت امام جواد (علیه السلام)، درروایت دیگری فرمودند، کسی که به برادری در راه خدا نفع برساند برای خودش در بهشت خانه ای کسب کرده است. این روایت به بحث نوع دوستی و کمک و یاری رساندن به دیگران در معاشرت با مردم اشاره دارد و ارزش افزوده ای است که دوده (علیه السلام)، برای معاشرت با مردم بیان می کنند. به فرموده ائمه معصومین (ع) صرف رابطه داشتن با مردم کافی نیست، بلکه این عزیزان خواهان اعتبار و هویت بخشی به رفتارهای شیعیان هستند.
وی اشاره کرد: آنجا که حضرت می فرماید کسی که به برادر خود در راه خدا کمک نماید، یعنی برای خدا و نه برای دیگری، اینجا اتفاقی که می افتد این است که حس هم نوع دوستی، رابطه صله رحم و… بر مدار رفتارهای ارزشی صورت می گیرد و هنجارهای اجتماعی کاهش و بر هنجارهای ارزشی افزوده می شود.
تکریم پیروان همه ادیان و مذاهب
یاوری در ادامه عنوان کرد: در ارتباطاتی که امام جواد (ع) با شیعیان و حتی غیر شیعیان، داشتند، ایشان اهتمام می کردند، با همه حتی خادمان و خدمت گزاران در منزلشان به صورتی رفتار کنند که به آنها ارزش بدهد و آنها را تکریم کنند. با شیعیان و غیرشیعیان از مذاهب و فرقه های مختلف، چه مسیحیان و چه یهودیان و… نیز.
وی اشاره کرد: اما توجه به یک نکته بسیار قابل تأمل است و آن این که گروه ها و جریاناتی وجود دارند که معاشرت با آنان به جامعه لطمه می رساند و این نکته بسیار مورد توجه دوده (ع) بود. در دوران امامت امام جواد (ع) برخی از انحرافات عقیدتی مطرح بود که ریشه در دوران های قبل داشت، ولی ایشان به مناسبت هایی با این انحرافات برخورد می کرد و با بیان موضع خویش، نظر حق و درست را بیان می نمود و مردم را از باورهای ناصحیح و غلط باز می داشت. امام جواد (علیه السلام) در مقابل فرقه هایی که در دوران امامتش وجود داشت، شیعیان را راهنمایی می کرد. یکی از این فرقه ها اهل حدیث بود که مجسّمی مذهب بوده و خدا را جسم می پنداشتند. امام درباره آنان به شیعیان می فرمود: که اجازه ندارند پشت سر هر کسی که خدا را جسم می داند، نمازگزارده و به او زکات بپردازند.
مبارزه با فرق انحرافی
یاوری اضافه کرد: واقفیّه یکی دیگر از فرقه های موجود انشعابی از شیعه بود که بصورت معضلی بزرگ در مقابل شیعیان مطرح شده بود؛ آنان کسانی بودند که بعد از شهادت امام کاظم (علیه السلام) بر آن حضرت توقّف کرده و امامت فرزندش علی بن موسی الرضا (علیه السلام) را نپذیرفتند. زیدیه نیز فرقه ای بود منشعب از شیعه که تعدادی از سخنان ایشان درباره امامان معصوم (علیه السلام)، سبب موضع گیری تند در مقابل این گروه شد، چنانکه در روایتی از امام جواد (علیه السلام) به این مسئله اشاره شده است.
ایشان به رغم محدودیّت های موجود از طرف دستگاه خلافت، بوسیله نصب وکلا و نمایندگان، ارتباط خودرا با شیعیان حفظ می کرد. در سراسر قلمرو حکومت مأمون و معتصم آن حضرت کارگزارانی را اعزام می کرد و با فعالیّت های سیاسی گسترده از تجزیه نیروهای شیعه جلوگیری می نمود. از جمله: آن بزرگوار به وکلای خود اجازه می داد که به درون دستگاه خلافت نفوذ کرده و مناصب حسّاس حکومتی را در دست بگیرند. هم چنین تعدادی از کارگزاران امام نیز به عنوان حاکم شهرها منصوب شدند و همه امور را با دقّت تحت نظر داشتند.
تلاش برای رفع مشکلات و گرفتاری های مردم
وی در ادامه با اشاره به دیگر اقدامات حضرت درباب ارتباط اجتماعی شیعیان بیان کرد: ایشان در رابطه با مردم اهتمام می کردند و به شیعیان نیز القا می کردند که چه در عزا و چه در شادی مردم شرکت نمایند، تعزیت و تسلیت گفتن بسیار در سیره امام جواد (ع) دیده می شود.
این محقق تاریخ اسلام بیان کرد: یکی دیگر از نکات قابل توجه در سیره امام جواد (ع) نسبت به مسائل اجتماعی شیعیان، تلاش ایشان در حل و فصل مشکلات و گرفتاری های مردم بود. حضرت برای رفع نیازهای جامعه حتی به والیان دولت عباسی نامه می نوشتند، به عنوان مثال در اجابت درخواست عده ای از شیعیان که در منطقه دور افتاده ای در سیستان زندگی می کردند، نامه ای به والی حکومت عباسی در سیستان نوشته و فرمودند: از عقیده تو برای من به نیکی یاد کرده اند، بدان و آگاه باش که آنچه برای تو می ماند نیکی توست، پس در حق برادرانت نیکی کن و آگاه باش که خداوند از تو در باره همه چیز حتی اگر به سنگینی ذره های باشد، بازخواست خواهدنمود.
وی اشاره کرد: سفارش و تأکیدات فراوان حضرت به وفای به عهد و پیمان و نیز دوری از اختلاف و تفرقه را می توان از دیگر سیاست های حضرت جوادالائمه در ترویج و تعمیق ارتباط شیعیان با مردم دانست.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب