در یادداشتی تبیین شد؛
توجه دین اسلام به وظایف متقابل والدین و فرزندان
نور معرفت: دین مبین اسلام، مکتبی انسان ساز است که مخصوص به یک زمان یا مکان خاص نمی باشد بلکه باتوجه به جامعیت آن، به تمامی ابعاد زندگی ما می پردازد.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، سید احسان دهسار در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است به تبیین وظایف والدین از دیدگاه قرآن پرداخته است. متن این یادداشت را با هم می خوانیم:
والدین و فرزندان از حقوق متقابلی در قبال یکدیگر برخوردار می باشند و هر کدام از آنان نباید از وظایف و مسئولیت های خود غافل شوند. همچون مهم ترین مسئولیت های والدین در قبال فرزندان، تربیت درست در قالب تعلیم، تأدیب، دوری از تنبیه بدنی و رعایت عدالت و مواسات بین آنان است.
دین مبین اسلام، مکتبی انسان ساز است که مخصوص به یک زمان یا مکان خاص نمی باشد بلکه باتوجه به جامعیت آن، به تمامی ابعاد زندگی ما می پردازد. توجه کافی به آئین و آداب اسلامی و عمل بر طبق آموزه های راستین آن، موجب جلوگیری از بسیاری مشکلات و گرفتاری های فردی و اجتماعی خواهد شد.
توجه دین اسلام به وظایف متقابل والدین و فرزندان
خانواده، مهم ترین اجتماع کوچک در زندگی ما است که نقش تعیین کننده ای در آینده و سرنوشت ما ایفا می کند. دین اسلام نسبت به خانواده و وظایف اعضای آن توجه ویژه داشته و همیشه، در مورد حق و حقوق اعضای خانواده، مخصوصاً در مورد حقوق والدین بر فرزندان تاکید فراوانی دارد، به شکلی که در قرآن کریم پس از توحید و پرستش معبود یگانه، سخن از احترام به والدین آمده است. از همین رو خداوند متعال می فرماید: «وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئًا وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا؛ [۱] و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را همتای او قرار ندهید! و به پدر و مادر، نیکی کنید.» همین طور آیات دیگر قرآن کریم، ما را از کمترین اهانت ها نسبت به آنان باز داشته و فرموده است: «وَ قَضَیٰ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَ لَا تَنْهَرْهُمَا وَ قُلْ لَهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا؛ [۲] و پروردگارت فرمان داده: جز او را نپرستید! و به پدر و مادر نیکی کنید! هرگاه یکی از آن دو، یا هر دوی آنها، نزد تو به سن پیری رسند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار! و بر آنها فریاد مزن! و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو!» بدین سبب شکی نیست که دین اسلام، اهتمام ویژه ای به تکریم و قدردانی از والدین داشته، اما در مورد حق و حقوق فرزندان بر والدین هم نکاتی را بیان داشته که نباید از آنان غافل شویم. ما در این جا به اهم حقوق فرزندان خواهیم پرداخت.
جلب رحمت و مغفرت الهی با تعلیم و تأدیب گل های بهشتی
رابطه والدین با فرزندان امری دوسویه است؛ همان گونه که احترام و قدردانی از والدین سبب عاقبت به خیری و سعادت مندی فرزندان می شود، تربیت درست، می تواند موجب سعادت مندی والدین شود. تربیت فرزند صالح از طرف پدر و مادر، موجب بهشتی شدن فرزندان و عاقبت به خیری والدین خواهد شد. پیامبر اکرم صلی الله مقابل و آله و سلم در این زمینه فرمودند: «إِنَّ الْوَلَدَ الصَّالِحَ رَیْحَانَةٌ مِنْ رَیَاحِینِ الْجَنَّةِ؛ [۳] فرزند صالح گلی از گلهای بهشت است.» تربیت صحیح در قالب تعلیم آموزه های صحیح و تأدیب شایسته، علاوه بر خوشبختی و سعادت برای فرزندان، موجب جذب مهر و عطوفت از جانب خداوند برای والدین خواهد شد چنان که رسول خدا حضرت محمد صلی الله مقابل و آله و سلم فرمودند: «رَحِمَ اللّهُ عَبْدًا أَعانَ وَلَدَهُ عَلی بِرِّهِ بِالاْءِحْسانِ إِلَیْهِ وَالتَّأَلُّفِ لَهُ وَتَعْلیمِهِ وَتَأْدیبِهِ؛ [۴] رحمت خداوند بر پدری که در راه نیکی و نیکوکاری به فرزند خود کمک نماید، به او احسان نماید، و چون کودکی، رفیق دوران کودکی وی باشد، او را عالم و مؤدب بار آورد.» متخلق کردن فرزندان به آداب حسنه و اخلاق نیکو و نهی آنها از اعمال و رفتار ناپسند از مهم ترین وظایف و مسئولیت های والدین است که نباید از آن غافل شوند، همان گونه که امام سجاد مقابل السلام فرمودند: «حَقُّ وَلَدِکَ…أَنَّکَ مَسْؤُولٌ عَمّا وُلّیتَهُ [بِهِ] مِنْ حُسْنِ الْأَدَبِ وَ الدِّلالَةِ عَلی رَبِّهِ؛ [۵] حق فرزند تو این است… در سرپرستی وی مسؤولیت داری که ادب او را نیکو کنی و به سمت پروردگارش رهنمون سازی.» بر این اساس تربیت صحیح معامله ای برد برد است که بهشت جاویدان را به فرزندان و مغفرت و رحمت الهی را به والدین هدیه می دهد.
رعایت عدالت حتی در مهر و محبت
عدالت، از مهم ترین صفات جامعه بشری است که می تواند یک جامعه را با ثبات و متعادل نگه دارد. این اصل مهم، در تربیت فرزندان هم باید رعایت شود تا از نفاق و حسادت اعضای خانواده جلوگیری شود چنان که رسول خدا حضرت محمد صلی الله مقابل و آله و سلم فرمودند: «اِعْدِلُوا بَیْنَ أَوْلادِکُمْ کَما تُحِبُّونَ أَنْ یَعْدِلُوا بَیْنَکُمْ فِی الْبِرِّ وَاللُّطْفِ؛ [۶] میان فرزندانتان عدالت ورزید، همان گونه که شما نیز دوست می دارید، در نیکی کردن و مِهر ورزیدن، میان خودتان عدالت ورزند.» توجه پیامبر اکرم به رعایت مواسات و عدالت در میان فرزندان به حدی بوده که به مردی که یکی از پسرانش را بوسید و دیگری را نبوسید، فرمودند: «فَهَلاّ واسَیْتَ بَیْنَهُما؟؛ [۷] چرا میان آن دو، مواسات را رعایت نکردی؟» زمانی که دین، در ریز ترین مسائل مانند بوسیدن فرزند از والدین رعایت انصاف و عدالت را خواسته، پس یقیناً در مسائل دیگری مانند بحث های تربتی، حمایتی، مالی، و … تبعیض و بی عدالتی بین فرزندان را نخواهد پسندید.
آینده ای سالم با پرهیز از تنبیهات بدنی
شیوه تشویق و تنبیه از اهم مسائل در حیطه تربیت فرزندان است که باید به آن توجه داشته باشیم. دین مبین اسلام به شدت ما را از تنبیه بدنی فرزندانمان نهی کرده و به تربیت صحیح تشویق نموده است. شاید تنبیه بدنی تأثیرات مقطعی داشته باشد ولی در آینده تأثیرات جبران ناپذیری را به بار خواهد آورد. حضرت رحمت للعالمین محمّد مصطفی صلّی الله مقابل و آله از تنبیه بدنی غلامان و برده ها نیز به شدت نهی می کردند چه رسد به تنبیه بدنی کودکان و فرزندان! از امام موسی کاظم مقابل السلام نقل شده: به یکی از یاران خود که از دست فرزندش به ستوه آمده بود و شکایت می کرد فرمود: «لا تَضرِبهُ، و َاهجُرهُ وَ لا تُطِل؛ [۸] او را نزن، بلکه با او قهر کن، اما خیلی طول نکشد.» امروزه با مراجعه به مراکز مشاوره متوجه خواهیم شد که خیلی از بیماریهای روحی فرزندان ناشی از تنبیه غلط از طرف والدین بوده که نه فقط آنان را به سمت آداب و اخلاق نیک هدایت نکرده بلکه موجب فاصله گرفتن آنان از اخلاق نیکو شده است. بر این اساس، با پرهیز از تنبیه بدنی فرزندان، و تربیتی صحیح در قالب آموزه های دین، آینده ای سالم و با نشاط را به آنان تقدیم نماییم.
پی نوشت:
[۱] سوره نساء، آیه ۳۶.
[۲] سوره اسرا، آیه ۲۳.
[۳] الکافی، ج ۶، ص ۳.
[۴] مستدرک الوسائل، ج ۱۵، ص ۱۶۹.
[۵] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج ۱۵، ص ۱۶۸.
[۶] بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم السلام، ج ۱۰۱، ص ۹۲.
[۷] همان، ج ۷۱، ص ۸۴.
[۸] همان، ج ۱۰۱، ص ۹۹.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب