تعدادی از خاصیت های مورد انتظار از مؤمنان در كلام امام صادق (ع)
امام صادق مقابل السلام در مدت 34 سال امامت پربرکت خویش نقش شایسته ای در گسترش فرهنگ حیاتبخش اسلام انجام داد. آن حضرت با بهره گیری از فرصت بدست آمده در عصر خویش (درگیری و نزاع میان بنی امیه و بنی عباس) وسیع ترین دانشگاه اسلامی را پی ریزی نمود; در دانشگاه آن حضرت حدود 4000 نفر شاگرد پرورش یافتند که تعدادی از آنان از رهبران فکری تشیع به شمار می آیند. هشام بن حکم، عبد الله بن ابی جعفر، هشام بن سالم، محمد بن مسلم، مفضل بن عمر و جابر بن حیان از آن جمله اند.
به گزارش نور معرفت به نقل از ایسنا، حضرت صادق مقابل السلام ششمین پیشوای شیعیان جهان در ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در مدینه منوره دیده به جهان گشود. پدر بزرگوارش حضرت امام محمد باقر مقابل السلام و مادر گرامی اش ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر می باشد. اسم آن حضرت جعفر و کنیه اش ابو عبدالله و ابواسماعیل و القاب شریفش صادق، صابر، فاضل و طاهر است (۱).
امامت آن حضرت که همزمان با شهادت پدر ارجمندش از سال ۱۱۴ شروع شد، با حکومت ۵ تن از خلفای اموی و عباسی به ترتیب هشام بن عبدالملک (نهمین خلیفه اموی)، ابراهیم بن ولید (دهمین خلیفه اموی) و مروان بن محمد آخرین خلیفه اموی (۱۲۶- ۱۳۲) و عبد الله سفاح (اولین خلیفه عباسی) و ابوجعفر منصور دوانیقی (دومین خلیفه عباسی) مصادف بود. آن بزرگوار در ۲۵ شوال سال ۱۴۸ هجری قمری در سن ۶۵ سالگی توسط منصور دوانیقی مسموم شد، در مدینه منوره به شهادت رسید و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
امام صادق مقابل السلام در مدت ۳۴ سال امامت پربرکت خویش نقش شایسته ای در گسترش فرهنگ حیاتبخش اسلام انجام داد. آن حضرت با استفاده از فرصت بدست آمده در عصر خویش (درگیری و نزاع میان بنی امیه و بنی عباس) وسیعترین دانشگاه اسلامی را پی ریزی نمود; در دانشگاه آن حضرت حدود چهار هزار نفر شاگرد پرورش یافتند که تعدادی از آنان از رهبران فکری تشیع به شمار می آیند. هشام بن حکم، عبد الله بن ابی جعفر، هشام بن سالم، محمد بن مسلم، مفضل بن عمر و جابر بن حیان از آن جمله اند.
کوفه یکی از مهم ترین کانون های تجمع پرورش یافتگان دانشگاه جعفری مقابل السلام بود. حسن بن علی بن زیاد وشاء که از شاگردان امام رضا مقابل السلام است نقل می کند که: در مسجد کوفه ۹۰۰ نفر استاد حدیث مشاهده کردم که همگی از جعفر بن محمد مقابل السلام حدیث نقل می کردند (۲). در مکتب آن حضرت نه فقط شیعیان بلکه غیر شیعیان نیز حضور می یافتند. پیشوایان چهارگانه اهل سنت با واسطه یا مستقیما از امام صادق مقابل السلام بهره برده اند.
آن حضرت شاگردان خویش را برمبنای ذوق و استعداد آنان تقسیم نموده و در همان رشته تشویق و تعلیم می نمود. و اینگونه بود که مکتب تشیع در اثر کوشش های فرهنگی امام صادق مقابل السلام بصورت چشم گیری گسترش یافت و به بیشتر قلمروهای اسلامی رسید و خیلی از مسلمانان در آن دوران طلایی به مکتب دوده علیهم السلام گرویدند.
آن حضرت با استفاده از وضع موجود وکلای مختلفی را در مناطق مختلف مستقر نمود و توسط پرورش یافتگان مکتب خویش دستور العمل های فردی، اخلاقی و اجتماعی را به مسلمانان آموزش داد و مکتب دوده علیهم السلام را با زیباترین و محکمترین دلائل به جهان اسلام معرفی نمود.
رهنمودهای راهگشای آن حضرت در حوزه های سلوک فردی و اجتماعی، معاشرت با دیگران، برخورد با نسل نو و جوانان، مسائل حقوقی، آداب ازدواج، موضعگیری در مقابل حکومت ها و سیاستمداران زمان، آموزه های علمی، تربیتی، پزشکی و ده ها موضوع دیگر، زینت بخش صفحات زندگی آن حضرت و برگ زرینی در تاریخ شیعه می باشد. در این نوشتار گزیده ای از سخنان آن حضرت را در بیان خاصیت های مورد انتظار از شیعیان و مؤمنان حقیقی گرد آورده و به علاقمندان حضرتش تقدیم می داریم. بدیهی است که این ها همه خاصیت ها و صفات پیروان دوده علیهم السلام نیست و بیان همه آنها نیازمند یک کتاب مستقل می باشد.
استقامت و پایداری
بدون تردید پشتکار و پایداری در راه هدف، از عوامل پیروزی و توفیق انسان به حساب می آید. کسانی در زندگی به خواسته ها و آرزوهای خود نائل گشته اند که در راه آن نهایت تلاش و استقامت را نموده اند. امام صادق مقابل السلام یکی از مهم ترین نشانه های شیعه را استقامت در راه حق می داند و رسیدن به سعادت حقیقی را در گرو این خصیصه پسندیده قلمداد می کند و می فرماید: «لو ان شیعتنا استقاموا لصافحتهم الملائکة ولاظلهم الغمام ولاشرقوا نهارا ولاکلوا من فوقهم ومن تحت ارجلهم، ولما سالوا الله شیئا الا اعطاهم (۳) ; اگر شیعیان ما در راه حق استقامت ورزند فرشتگان آسمان با آنان دست می دهند، ابرها [ی رحمت] بر سر آنان سایه می افکنند و سیمایشان همانند روز روشن می درخشد و از زمین و آسمان روزی می خورند و هیچ خواسته ای از خداوند نخواهند داشت مگر این که خدای متعال به آنان عطا می کند.»
عظمت نفس و دوری از ذلت
شخصیت هرکس در گرو عزت نفس اوست. انسان به عزت نفس و تکریم شخصیت از همه چیز حتی از آب و غذا بیشتر نیازمند است، چونکه رنج گرسنگی و تشنگی برطرف می شود اما تحقیر شخصیت و آزردگی روح و روان به این سادگی رفع نمی گردد و چه بسا که تا آخر عمر انسان را بیازارد. خداوند متعال انسان را عزیز آفریده و هیچ وقت به او اجازه تحقیر دیگران و یا شخصیت خویش را نداده است. این سخن در مورد پیروان مکتب تشیع از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. آنان طبق رهنمود امام صادق مقابل السلام هیچ وقت نباید خودرا ذلیل کنند، بلکه باید از کارهای تحقیرآمیز و ذلت آور اجتناب نمایند. آن حضرت شیعیان را از کسالت، تنبلی، دست درازی به سمت دیگران، طمع کاری، زیاده طلبی و سایر امور ذلت آور مبرا می داند و می فرماید: «شیعتنا لا یهرون هریر الکلب ولا یطمعون طمع الغراب... ولا یسالون لنا مبغضا ولو ماتوا جوعا (۴) ; شیعیان ما [از فرط ذلت] همانند سگ زوزه نمی کشند و مانند کلاغ طمع نمی کنند... آنان هیچ وقت به سمت دشمنان ما دست [ذلت] دراز نمی کنند گرچه از گرسنگی بمیرند.»
خداوند متعال نیز تن دادن به کارهای ذلت آور را از صفات منافقین شمرده و عزت را منحصر به ذات خویش می داند: «بشر المنافقین بان لهم عذابا الیما الذین یتخذون الکافرین اولیاء من دون المؤمنین ایبتغون عندهم العزة فان العزة لله جمیعا» (۵) ; «به منافقان بشارت ده که عذاب دردناکی در انتظار آن هاست. همان ها که کافران را بجای مؤمنان دوست خود انتخاب می کنند. آیا عزت [و آبرو] را نزد آنان می جویند با آنکه همه عزت ها از آن خداست؟»
زهد و ساده زیستی
از آنجائیکه دلبستگی به دنیا و تعلقات آن مانع رسیدن به کمال حقیقی است، نیک مردان الهی همیشه زهد و قناعت را در متن برنامه خود دارند و ساده زیستی، بی پیرایگی و پرهیز از جلوه های دنیوی و دل نبستن به مظاهر دنیا و زرق و برق آن از شاخص ترین خاصیت های آنان است. مطمئنا آنان این شیوه پسندیده را از زندگی پیامبران، اولیاء الهی و عالمان عارف آموخته اند. پیروان حقیقی دوده علیهم السلام خصلت زیبای زهد و ساده زیستی را از آن گرامیان آموخته و این سخن گهربار امام صادق مقابل السلام را همیشه آویزه گوش خود دارند که فرمود: «ان احببت ان تجاور الجلیل فی داره وتسکن الفردوس فی جواره فلتهن علیک الدنیا واجعل الموت نصب عینک ولا تدخر شیئا لغد واعلم ان لک ما قدمت وعلیک ما اخرت (۶) ; اگر دوست داری که در درگاه الهی با خداوند متعال همنشین شوی و در بهشت در جوار حضرت باریتعالی مسکن گزینی، باید دنیا [و مظاهر آن] در نظر تو خوار باشد و مرگ را همیشه نصب العین خود قرار بده و برای خود چیزی ذخیره نکن و بدان آنچه قبلا [از اعمال صالح ] تقدیم داشته ای به حال تو سودمند خواهد بود و از کارهای نیک که انجام آنرا به تاخیر انداخته ای ضرر خواهی کرد.»
کوشش برای اصلاح دیگران
همچون خاصیت های مورد انتظار برای شیعیان راستین، هدایت و اصلاح افراد منحرف به طریق صحیح می باشد. آنان نه فقط خود راه حقیقت می پیمایند بلکه از اعماق جان خویش دوست دارند دیگران هم، چنین باشند. پیروان دوده علیهم السلام تنها بدنبال نجات خویش نیستند بلکه شب و روز در اندیشه اصلاح و راهنمایی گمراهان و آلودگان به انواع انحرافات می باشند. آنان با الهام از رهنمودهای پیشوای ششم مقابل السلام با بکارگیری شیوه های صحیح و پسندیده به اصلاح افراد می پردازند و با اخلاق نیک در جذب گنه کاران تلاش می کنند و این کلام زیبای رییس مذهب جعفری را هیچ وقت فراموش نمی کنند که فرمود: «لا تقل فی المذنبین من اهل دعوتکم الا خیرا، واستکینوا الی الله فی توفیقهم وسلوا التوبة لهم (۷) ; در مورد هم کیشان بدکار خود جز خوبی [و نیکی] چیزی نگو و از خداوند توفیق هدایت و توبه آنان را بخواهید. »
سیره امام صادق مقابل السلام نیز در این رابطه می تواند راهگشای شیعیان باشد. آن حضرت هنگامی که متوجه شد، شقرانی (۸) (فردی گنه کار و شرابخوار) نمی تواند از دربار منصور دوانیقی سهم خودرا دریافت کند، به آنجا رفت و سهم شقرانی را گرفت و به وی تسلیم نمود. آن حضرت هنگام پرداخت وجه به شقرانی با لحنی ملاطفت آمیز و مهربان، خطای وی را به او گوشزد کرده و فرمود: کار خوب از هر کسی خوب است ولی از تو بواسطه انتسابی که به ما دوده داری خوبتر و زیباتر است و کار بد از هر کسی بد است، ولی از تو به خاطر همین انتساب، زشت تر و قبیح تر است. امام صادق مقابل السلام این جمله را فرمود و گذشت. شقرانی با شنیدن این جمله دانست که امام از سر او و گناهش آگاه است و از این که امام با این وجود به یاری او شتافته و ابراز محبت نمود و با رفتاری کاملا منطقی و پسندیده وی را به گناهش متوجه ساخت، شدیدا نزد وجدان خود شرمسار گشت و خودرا ملامت نمود (۹).
امانت و صداقت
از مهم ترین و بارزترین خاصیت های مورد انتظار برای شیعیان و مؤمنان، دو صفت والای امانتداری و راستگویی است. این دو خصلت آنچنان اهمیت دارد که اساس نظم و انسجام و آرامش هر جامعه ای را می توان با تقویت و ترویج آن دو در بین افراد جامعه پی ریزی نمود و مشکلات را حل کرد و سعادت جوامع را تظمین نمود. امام صادق مقابل السلام گذشته از سفارش هایی کلی به عموم شیعیان در این رابطه، به تعدادی از یارانش در این مورد پیام ویژه می فرستاد. اهتمام آن حضرت به ترویج و احیای این دو خاصیت انسانی واخلاقی در بین شیعیان، جایگاه آنها را در بین تمام صفات پسندیده و فضائل اخلاقی روشن می سازد.
امام صادق مقابل السلام به ابی کهمس فرمود: «اذا اتیت عبد الله فاقراه السلام وقل له: ان جعفر بن محمد یقول لک: انظر ما بلغ به علی عند رسول الله صلی الله مقابل و آله فالزمه، فان علیا مقابل السلام انما بلغ ما بلغ به عند رسول الله صلی الله مقابل و آله بصدق الحدیث واداء الامانة (۱۰) ; هرگاه پیش عبدالله [بن ابی یعفور] رفتی، سلام [مرا] به او برسان و بگو: جعفر بن محمد به تو می گوید: دقت کن در آن چیزی که به وسیله آن علی مقابل السلام در محضر رسول خدا صلی الله مقابل و آله سرافراز شد [و او را به آن مقامات عالی رساند. ] پس [تو هم ] آنها را برای خودت لازم بدان [و رفتار خویش را با آن اوصاف زیبا بیارای]، مطمئنا علی مقابل السلام با راستگویی و امانتداری در نزد پیامبر صلی الله مقابل و آله به آن درجه و عظمت رسید.»
حضرت امام خمینی رحمه الله در شرح این حدیث می فرماید: «هان! ای عزیز! تفکر کن در این حدیث شریف! بین مقام صدق لهجه و رد امانت تا کجاست که علی بن ابی طالب علیهما السلام را بدان مقام بلند رسانید. از این حدیث معلوم می شود که رسول خدا صلی الله مقابل و آله این دو صفت را از هر چیز بیشتر دوست می داشتند که در میان تمام صفات کمالیه مولی مقابل السلام این دو او را مقرب کرده است و بدان مقام ارجمند رسانده است. جناب صادق مقابل السلام نیز در میان تمام افعال و اوصاف، این امر را که در نظر مبارکشان خیلی اهمیت داشته، به ابن ابی یعفور که مخلص و جان نثار آن بزرگوار بوده پیغام داده و سفارش فرموده به ملازمت آنها. (۱۱) »
حضرت صادق مقابل السلام در حدیث دیگری اهمیت این دو صفت را چنین بیان می دارد: «لا تنظروا الی طول رکوع الرجل وسجوده فان ذلک شی ء اعتاده، فلو ترکه استوحش لذلک ولکن انظروا الی صدق حدیثه واداء امانته (۱۲) ; به طول رکوع و سجود شخص ننگرید برای اینکه به آن عادت کرده و اگر ترک کند به خاطر آن وحشت می کند، بلکه به راستی گفتار و امانتداری او بنگرید.»
آری شیعه راستین را با عبادت و اطاعت های ظاهری نمی توان شناخت بلکه باید در عرصه امتحان، راستی و امانتداری او ثابت شود. چه بسا افرادی که با انجام عبادت های سنگین و اعمال طولانی و ریایی، خودرا مؤمن و پیرو دوده علیهم السلام قلمداد می کنند، اما در مقام راستی و امانتداری نمی توانند از عهده آن برآمده و مغلوب شیطان می شوند.
ولایت پذیری
یکی دیگر از خاصیت های شیعیان از منظر حضرت صادق مقابل السلام پذیرش ولایت و رهبری امامان معصوم علیهم السلام بعنوان تداوم رسالت نبوی صلی الله مقابل و آله می باشد. شیعه حقیقی آنچنان به ولایت دوده علیهم السلام دلبسته است که شادی و حزن، خوشی و ناخوشی و تمام لذائذ و شدائد زندگی را با ولایت و محبت ائمه اطهار علیهم السلام پیوند می زند. محبت دوده علیهم السلام آنچنان در جان و دل وی رسوخ کرده که تمام گفتار، رفتار و کردار او با ملاک ها و معیارهای دوده علیهم السلام سنجیده می شود و آنان بعنوان حجت شرعی برای او هستند.
امام صادق مقابل السلام فرمود: «رحم الله شیعتنا خلقوا من فاضل طینتنا وعجنوا بماء ولا یتنا یحزنون لحزننا ویفرحون لفرحنا (۱۳) ; خداوند شیعیان ما را رحمت کند که از زیادی سرشت ما آفریده شده اند و با آب ولایت ما عجین گشته اند. آنان به خاطر اندوه [و غصه های] ما غمناک می شوند و با شادی ما شاد می گردند.»
امام صادق مقابل السلام علاوه بر سفارش های مکرر به ولایت پذیری پیروان خویش، در مکتب تربیتی خویش شیعیانی ولایی تربیت نموده و آنان را به این کار تشویق می کرد.
داستان ذیل بیان کننده این حقیقت است:
عبدالله بن ابی یعفور یکی از شیعیان مخلص و فداکار است که در پذیرش ولایت ائمه اطهار علیهم السلام اسوه ای کامل و نمونه ای بارز برای تمام شیعیان می باشد. او با همه عظمت علمی و موقعیت اجتماعی که در بین قوم خود داشت، در مقابل فرمان امام مقابل السلام تسلیم محض بود. در این مورد داستان مشهوری از وی نقل شده که نهایت اخلاص و اطاعت وی را از ائمه اطهار علیهم السلام نشان داده است. وی روزی در حضور پیشوای ششم مقابل السلام نشسته بود و از وجود حضرتش بهره مند می شد. عبدالله، ضمن ارائه سخنانی به امام مقابل السلام کلامی را اظهار داشت که مورد عنایت حضرت قرار گرفت. این سخن وی که از عمق جان و منتهای ایمان وی ریشه می گرفت می تواند درسی زیبا و الگویی مناسب برای تمام پیروان و دوستداران دوده علیهم السلام باشد.
او به امام صادق مقابل السلام عرضه داشت: «والله لو فلقت رمانة بنصفین فقلت هذا حرام وهذا حلال لشهدت ان الذی قلت حلال، حلال; وان الذی قلت حرام، حرام; فقال: رحمک الله، رحمک الله (۱۴) ; سوگند به خدا! اگر اناری را از وسط دو نصف کنی و بفرمایی که نصف آن حلال و نصف دیگرش حرام است، مطمئنا گواهی خواهم داد که: آنچه را گفتی حلال، حلال است و آن نصفی را که فرمودی حرام، حرام است [و هیچگونه چون و چرا نخواهم کرد. ] امام صادق مقابل السلام فرمود: خدا تو را رحمت کند، خدا تو را رحمت کند.»
شهرت گریزی
مؤمن و شیعه واقعی بر این باور است که کار و عمل انسان باید برای جلب رضایت حضرت حق باشد و به غیر از این عمل وی ارزش حقیقی نخواهد داشت. کسانی که برای خوشایند دیگران و جلب رضایت آنان - که در راه حق نیستند - تلاش می کنند، کاری بیهوده و عبث انجام می دهند. اساسا خودپرستی با خداپرستی در تضاد است. از منظر امام صادق مقابل السلام عمل ریایی که برای خشنودی خداوند متعال نبوده و تنها برای ارضای نفس و یا خوشایند دیگران انجام می گیرد، نزد خداوند عالم پشیزی ارزش ندارد. آن وجود گرامی در یک سخن بلیغ فرمود: «کل البر مقبول الا ما کان رئاء (۱۵) ; تمام نیکی ها پذیرفته می شود مگر اعمالی که بخاطر ریا [و نشان دادن به دیگران] انجام گرفته باشد.»
پیشوای ششم در توضیح سخن خویش به عبدالله بن جندب (۱۶) می فرماید: «لا تتصدق علی اعین الناس لیزکوک، فانک ان فعلت ذلک فقد استوفیت اجرک، ولکن اذا اعطیت بیمینک فلا تطلع علیها شمالک (۱۷) ; هیچ وقت صدقه [و کارهای نیک] را جلو چشم مردم انجام مده به قصد این که تو را [مردی] پاکیزه انگارند، که اگر به این [سخن] عمل کنی اجر و پاداش خودرا به نحو کامل دریافت خواهی کرد، ولی [به خاطر داشته باش] که اگر با دست راست خود بخشش می کنی دست چپ خودرا باخبر نساز. (۱۸) »
رسیدگی به خانواده
توسعه دادن به زندگی خانوادگی و خوشرفتاری با اعضای خانواده یکی دیگر از خاصیت های مورد انتظار برای مؤمن و شیعه کامل می باشد. پیرو حقیقی امام صادق مقابل السلام هیچ وقت نسبت به خانواده خود، تنگ نظر، سخت گیر و بدرفتار نیست. او تلاش می کند که به نحو شایسته ای با همسر و فرزندان خود معاشرت نماید و در صورت امکان به رفاه و امور معیشتی خانواده گسترش دهد.
امام صادق مقابل السلام می فرماید: «ان عیال المرء اسراءه فمن انعم الله مقابل نعمة فلیوسع علی اسرائه فان لم یفعل اوشک ان تزول تلک النعمة (۱۹) ; اعضای خانواده یک مرد [همانند اسیر اویند. پس هر کسی که خداوند متعال نعمتی به او عطا کند، باید به خانواده [و زیردستان] خود گشایشی در زندگی بوجود آورد که اگر چنین نکند ممکنست این نعمت از دست او بیرون رود.»
در روایتی دیگر امام صادق مقابل السلام شیعیان را به خوشرفتاری با خانواده سفارش نموده و آن را سبب طولانی شدن عمر می داند و می فرماید: «من حسن بره فی اهل بیته زید فی عمره (۲۰) ; هر کس با خانواده خود خوشرفتاری نماید عمرش طولانی خواهد شد »
رعایت ادب در معاشرت با دیگران
ادب و مواظبت بر فضائل اخلاقی از بزرگترین سرمایه های معنوی برای هر انسان به حساب می آید.
انسان با رعایت آداب اخلاقی و اجتماعی جایگاه خودرا در جامعه تحکیم بخشیده و دل ها را به سمت خود جذب می کند. دوست و دشمن، افراد با ادب را ستوده و از اعماق جان به آنان به دیده احترام می نگرند.
امام صادق مقابل السلام رعایت اصول اخلاقی و توجه به آداب انسانی را از خاصیت های مکتب تشیع دانسته و آنرا بر شیعیان راستین امری ضروری و لازم می شمارد و می فرماید: «لیس منا من لم یوقر کبیرنا ولم یرحم صغیرنا (۲۱) ; شیعه ما نیست کسی که بزرگترها را احترام نکند و به کوچکترها ترحم ننماید.»
همیاری با برادران دینی
تعاون و همیاری در میان پیروان دوده علیهم السلام گذشته از این که سبب نزدیکی دل ها و ایجاد انس و محبت می شود، از مهم ترین عوامل اقتدار و تحکیم ارتباط در بین آنان می باشد.
آنان با کنار گذاشتن اختلاف نظرها و سلیقه های مختلف و احترام به همدیگر در پیشبرد و نشر فرهنگ دوده علیهم السلام نهایت اهتمام خودرا مبذول می دارند. شیعیان حقیقی با دوری از هوای نفس و رد خواست های شیطانی مخالفین مکتب متعالی تشیع، با همدیگر مانوس شده و در راه ترویج معارف اسلامی و آموزه های دوده علیهم السلام تلاش می کنند. امام صادق مقابل السلام در این مورد به یکی از یاران خود می فرماید: «بلغ معاشر شیعتنا وقل لهم: لا تذهبن بکم المذاهب، فوالله لا تنال ولایتنا الا بالورع والاجتهاد فی الدنیا ومواساة الاخوان فی الله (۲۲) ; به شیعیان ما برسان و بگو: مبادا گروه ها [ی منحرف ] شما را اغفال کنند، به خدا سوگند! به ولایت ما دوده نمی توان رسید مگر با تقوی و تلاش در دنیا و همکاری با برادران دینی در راه خدا.»
دوری از مجالس گناه
یکی از عوامل تاثیر گذار در روح و روان انسان محیط اطراف اوست. عوامل انحرافی همچون محفل های آلوده و اجتماعات ضد ارزشی که افراد گنهکار و فاسد آنها می گردانند، تاثیرات فراوانی را در افراد شرکت کننده باقی می گذارد و آنان خواهی نخواهی همرنگ با اهل فسق و فجور و معصیت می شوند.
بدین جهت امام صادق مقابل السلام مؤمنین را از شرکت در این محافل نهی کرده و آنان را از رفتن به چنین مکان هایی برحذر می دارد، مگر این که برای تغییر وضع موجود باشد. آن حضرت می فرماید: «لا ینبغی للمؤمن ان یجلس مجلسا یعصی الله فیه ولا یقدر علی تغییره (۲۳) ; برای مؤمن شایسته نیست که در مجلسی بنشیند که در آن معصیت خداوند انجام می شود و او توانایی تغییر آنرا ندارد.»
استفاده از فرصت ها
فرصت های بدست آمده در زندگی کم است و سریعا از دست انسان خارج می شود. انسان موفق کسی است که از هر فرصت بدست آمده - گرچه کوتاه مدت باشد - برای رسیدن به هدف خویش بهره گیرد. پیشوای ششم در این حوزه به پیروان خود فرمود: «من انتظر عاجلة الفرصة مؤاجلة الاستقصاء سلبته الایام فرصته، لان من شان الایام السلب وسبیل الزمن الفوت (۲۴) ; هر کس [در فرصت های بدست آمده که کوتاه و گذرا هستند] به انتظار فرصت های کاملتری در آینده بنشیند، روزگار آن فرصت [کوتاه] را نیز از او خواهد گرفت; چونکه عادت روزگار سلب [فرصت ها] و روش زمانه از دست رفتن است.»
تلاوت قرآن
قرآن کلام الهی، و جلوه ای از قدرت و علم و حکمت پروردگار است و آیات نورانی آن نشانگر عظمت خداوند متعال می باشد. قرآن برنامه زندگی یک مسلمان و معارف آن گنجینه ای لایتناهی است. قرآن عهدنامه ای میان خداوند و مردم می باشد.
امام صادق مقابل السلام ضمن اشاره به این عهدنامه گرانبها، به مسلمانان سفارش می کند که هر روز پنجاه آیه از این کتاب را تلاوت کنند: «القرآن عهد الله الی خلقه، فقد ینبغی للمرء المسلم ان ینظر فی عهده وان یقرء منه فی کل یوم خمسین آیة (۲۵) ; قرآن عهدنامه خداوند متعال به انسان ها می باشد، برای مسلمان شایسته است که به این عهدنامه بنگرد و در هر روز پنجاه آیه از آنرا تلاوت کند.»
آن حضرت در سخن دیگری به کیفیت تلاوت و آداب قرائت قرآن پرداخته و فرمود: «علیکم بالقرآن! فما وجدتم آیة نجابها من کان قبلکم فاعملوا به، وما وجدتموه هلک من کان قبلکم فاجتنبوه (۲۶) ; بر شما باد تلاوت قرآن، پس هر آیه ای یافتید که کسانی پیش از شما [با عمل به آن ] نجات یافته اند، شما هم به آن عمل کنید و هر آیه ای را مشاهده کردید که بیان کننده عوامل هلاکت [و نابودی ] پیشینیان است، شما هم از آن [عوامل ] پرهیز کنید.»
پی نوشت ها:
۱) کشف الغمه فی معرفة الائمه، ج ۲، ص ۱۵۴.
۲) رجال نجاشی، ص ۳۹.
۳) تحف العقول، ص ۳۰۲.
۴) همان، ص ۳۰۳; از آنجایی که هریر به مفهوم پارس کردن سگ به روی میهمان نیز آمده است، می توان از این حدیث صفت دیگری را برای شیعیان برشمرد و آن پرخاش نکردن و عصبانی نشدن در معاشرت هاست.
۵) نساء/۱۳۸ و ۱۳۹.
۶) تحف العقول، ص ۳۰۴.
۷) همان.
۸) وی از فرزندان صالح شقرانی یکی از اصحاب رسول الله صلی الله مقابل و آله می باشد. صالح در اوایل برده بود که پیامبر صلی الله مقابل و آله آزادش نمود، بدین جهت به عنوان آزاده شده پیامبر لقب گرفت.
۹) بحار الانوار، ج ۴۷، ص ۳۴۹; داستان راستان، ص ۱۵۲.
۱۰) اصول کافی، کتاب الایمان والکفر، باب الصدق و اداء الامانة، حدیث ۵.
۱۱) چهل حدیث، امام خمینی رحمه الله، ص ۴۷۷.
۱۲) کافی، ج ۲، ص ۱۰۵.
۱۳) شجره طوبی، ج ۱، ص ۳.
۱۴) رجال کشی، ص ۲۴۹.
۱۵) تحف العقول، ص ۳۰۳.
۱۶) عبدالله بن جندب بجلی کوفی مردی جلیل القدر، مورد اعتماد ائمه اطهار علیهم السلام و همنشین امام باقر، امام صادق، امام کاظم و حضرت رضا علیهم السلام بود. عبدالله که شخصیتی فقیه، محدث و اهل عبادت بود، از جانب امام کاظم و امام رضا علیهما السلام سمت وکالت را به عهده داشت. پس از فوت وی علی بن مهزیار جانشین وی گردید.
۱۷) تحف العقول، ص ۳۰۵.
۱۸) این سخن کنایه از نهایت پنهان کاری در انجام کارهای نیک می باشد.
۱۹) - کشف الغمه، ج ۲، ص ۲۰۷.
۲۰) همان، ص ۲۰۸.
۲۱) بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۳۸.
۲۲) تحف العقول، ص ۳۰۳.
۲۳) وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۵۰۳.
۲۴) بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۲۶۸.
۲۵) کافی، ج ۲، ص ۶۰۹.
۲۶) وسائل الشیعه، ج ۴.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب