عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی :
تبلیغ در سیره صادق آل محمد (ص) استوار بر عملكرد خالصانه بود
به گزارش نور معرفت حجت الاسلام ترخان ضمن اشاره به روش تبلیغی امام صادق (ع) اظهار داشت: آن حضرت بر پایه عمل خود جامعه را دعوت به معارف دین می کرد.
حجت الاسلام قاسم ترخان در گفتگو با خبرنگار مهر، در پاسخ به پرسشی پیرامون سیره تبلیغی امام صادق (ع) اظهار نمود: در این مورد باید مفهوم شناسی داشته باشیم به این معنا که تبلیغ یعنی چه؟ تبلیغ به معنای رساندن پیام به فرد یا افراد است. خداوند در آیه ۵۴ سوره نور می فرماید: «قُلْ أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَیْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَیْکُمْ مَا حُمِّلْتُمْ وَإِنْ تُطِیعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَی الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِینُ»، همینطور در آیه ۱۸ سوره عنکبوت می فرماید: «وَإِنْ تُکَذِّبُوا فَقَدْ کَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِکُمْ وَمَا عَلَی الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِینُ». در هر دو آیه از «الْبَلَاغُ الْمُبِینُ» استفاده شده و اساساً از شئونات رسالت، تبلیغ و رساندن پیام است و این رساندن این گونه نیست که حرفی روی هوا زده شود، بلکه مقصود آن است که باید پیام بر دل ها اثر کند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اضافه کرد: تبلیغ، عناصر و مولفه هایی دارد. هرکسی که مشغول کار تبلیغی می شود در واقع می خواهد پیام مهمی را برساند. همچون عناصر مهم دیگر تبلیغ، پیام رساننده و در وهله بعد کسی است که پیام را دریافت می کند.
وی خاطرنشان کرد: همینطور شیوه رساندن پیام و این که از چه ابزار و روشی برای بیان پیام استفاده می شود از اهمیت برخوردار می باشد. در تبلیغ رساندن پیام است که اهمیت دارد؛ بعد از مقدماتی که به آن اشاره شد به سیره تبلیغی امام صادق (ع) می رسیم که درباره تمامی مؤلفه های یاد شده میتوان نظر امام را جویا شد و پیگیری کرد. طبیعتاً الگو قرار دادن آن حضرت تاثیر بسزایی در امر تبلیغ دین دارد.
حجت الاسلام و المسلمین ترخان اظهار داشت: عمیق بودن و کوتاه بودن پیام اهمیت به سزایی دارد، امام صادق (ع) این مولفه ها را در چارچوب موضوع هایی نظیر امام شناسی، مبارزه با انحرافات و مبارزه با طاغوت و ظلم و ستم، وحدت و برادری، تاکید بر مواسات و پشتیبانی از نیازمندان و خیلی از امور مهم دیگر بیان می فرماید و همه این پیام ها موضوعیت دارند، از طرفی مبارزه با غلات را در دستور کار خود قرار می دهد، یعنی کسانی که پیام غلط و دروغ را در جامعه می پراکنند، افرادی که در امر محبت به خاندان (ع) اهل افراط هستند و آنان را در جایگاه خدایی می نشانند.
وی افزود: در شرایط امروز ابزارها متفاوت شده و تبلیغ در چارچوب های مختلف همچون فضای مجازی نمود یافته و با شکل سنتی خود فاصله فراوانی گرفته است، ازاین رو مبلغ باید پیام را در روزگار کنونی به بهترین شکل به مخاطب منتقل کند. مبلغ نباید از ناملایمات خسته شود و باید به حرفی که خود می زند باور داشته و به آن عمل کند، باید صبور باشد و با سعه صدر به سوالات پاسخ بگوید. این موارد را در بیانات و سیره امام صادق (ع) میتوان یافت.
مبلغ باید پیام را در روزگار کنونی به بهترین شکل به مخاطب منتقل کند. مبلغ نباید از ناملایمات خسته شود و باید به حرفی که خود می زند باور داشته و به آن عمل کند، باید صبور باشد و با سعه صدر به سوالات پاسخ بگوید
این محقق اظهار داشت: مسئله دیگری که در مورد مبلغ اهمیت دارد و در سیره امام صادق (ع) به وضوح نمایان است، عامل بودن به آن چیزی است که مبلغ مردم را به آن دعوت می کند، به بیان دیگر عالم عامل بودن؛ بنابراین امام صادق (ع) می فرماید: «کونوا دعاة الناس بغیر ألسنتکم» (با غیر زبان هایتان مردم را دعوت کنید). این بدان معناست که باید در مقام عمل مردم را دعوت کرد؛ مردم باید مشاهده کنند که مبلغ خود اهل عمل است و به سخنانی که مطرح می کند عمل کرده و صرفا شعار نمی دهد. امام صادق (ع) در حدیث دیگری هم همین مسئله را مورد توجه قرار داده و می فرماید با عمل خود بدون این که سخن بگویید و به صورت خاموش، مردم را به سنت ما خاندان دعوت کنید.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اضافه کرد: «مفضل بن عمر» از شاگردان و اصحاب امام صادق (ع) بود، روزی در خیابان دو نفر را مشاهده کرد بر سر مبحث ارث با یکدیگر گرفتار اختلاف شده بودند، مفضل این دو را به منزل خود دعوت کرد و بعد از حل مشکل آنها و فیصله دادن دعوا با پرداخت ۴۰۰ درهم از جیب خود اظهار داشت: این درهم ها برای من نیست بلکه از آن امام صادق (ع) است که این مبلغ را نزد من گذاشته است تا با آن مشکلات شیعیان را حل کنم؛ این رویکرد امام در واقع همان اقدام عملی است.
وی افزود: از طرفی مبلغ باید انسان زیرکی باشد و به سادگی گرفتار فریب نشود. این سیره امام صادق (ع) است، برای مثال در برخورد با ابومسلم، ابوسلمه خلال و خیلی از موارد دیگر حضرت متوجه شدندکه آنان به دنبال مطامع سیاسی خود هستند و بنابراین حضرت در زمین این افراد بازی نکردند؛ یک مبلغ هم باید چنین باشد و با شناخت موقعیت و زمان و مکان سخن بگوید، از طرفی توجه به تبلیغ آشکار و پنهان هم اهمیت دارد. امام صادق (ع) با عنایت به شرایط آن روزگار تبلیغ پنهانی را هم تجربه کردند، همینطور با عنایت به موقعیت خاصی که از نزاع میان بنی امیه و عباسیان پیش آمده حوزه علمیه بزرگی را سامان داده و شاگردان گوناگونی را تربیت کردند؛ همینطور به پرسش ها در چارچوب برگزاری مناظرات پاسخ گفته و با افرادی چون ابن مقفع، سفیان ثوری و … مناطره داشتند.
تبلیغ همراه با مهرورزی و محبت
حجت الاسلام و المسلمین ترخان در ادامه به خصوصیت های دیگر یک مبلغ اشاره نمود و اظهار داشت: مطابق با سیره امام صادق (ع) امر به معروف یا نهی از منکر باید همراه با محبت باشد. در دوران زندگی آن امام همام ابوبصیر از یاران نزدیک امام صادق (ع) می اظهار داشت: مرا همسایه ای بود که مرتکب کارهای ناشایست مختلف می شد به درخواست خودش حال وی را برای امام بازگو کردم.
حضرت فرمود: به او بگو که: «آنچه را که تو بر آن هستی واگذار و من از برای تو بر خدا بهشت را ضامن می شوم؛ دَعْ مَا أَنْتَ عَلَیْهِ وَ أَضْمَنَ لَکَ عَلَی اللَّهِ الْجَنَّةَ».
به شقرانی به اعتبار این که یکی از اجدادش برده بوده و رسول خدا او را آزاد کرده بود «مولی رسول اللّه» می گفتند و این افتخاری برای وی بود. امام با کمال محبت به ایشان فرمود: «کار خوب از هر کسی خوب است، ولی از تو به واسطه انتسابی که با ما داری و تو را وابسته به خاندان رسالت می دانند خوب تر و زیباتر است. و کار بد از هرکس بد است، ولی از تو به خاطر همین انتساب زشت تر و قبیح تر است»
وی اظهار داشت: نکته دیگر آن است که در امر تبلیغ باید مخاطب شناس باشیم، امام صادق (ع) همواره نسبت به جوانان تاکید داشت و آنان را به کسب معارف دین و دانش اندوزی دعوت می کرد. توجه به مخاطبان جوان همچون مسائلی بود که حضرت به آن توجه داشت؛ همینطور توجه به ظرفیت روحی افراد در انتقال یک پیام، امام صادق (ع) فرمود: کسانی که ایمان کامل تری دارند نباید از دیگران بیشتر از ظرفیتشان انتظاری داشته باشند.
حجت الاسلام و المسلمین ترخان اضافه کرد: اما یکی از مهم ترین روش ها در سیره تبلیغی امام صادق (ع) آن است که ایشان در لحظات خاص پیام را منتقل می کنند؛ برای مثال حضرت در لحظات پایانی عمر مبارک خود، اقوام و نزدیکان را فراخوانده فرمودند: شفاعت ما خاندان به کسی نمی رسید که نمازش را سبک بشمارد؛ همینطور در باب زمان شناسی میتوان به بهره برداری حضرت از مجلس عزای امام حسین (ع) اشاره داشت، رساندن پیام و بیان مطالب مختلف در روزهای حج، ازاین رو مکان و زمان اهمیت بسزایی در انتقال پیام دارد.
این پژوهشگر در انتها اظهار نمود: در نهایت باید بر این نکته تاکید کرد که تبلیغ و رساندن پیام عناصری دارد. این عناصر تک تک باید مورد توجه قرار بگیرند تا پیام به درستی منتقل شود، همه این موارد در سیره امام صادق (ع) قابل مشاهده می باشد.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب