سنگر انقلاب اسلامی-۸؛
اوج گیری فعالیتهای مسجدالجواد در دوران حضور شهید مطهری
سه مبارز بزرگ انقلاب دکتر باهنر، دکتر مفتح و استاد مطهری بین سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۱ مسجدالجواد (ع) را به یکی از محافل پرتحرک نیروهای انقلابی تبدیل کردند.
خبرگزاری مهر، گروه دین و آئین، نگار احدپور: مساجد نقش ارزشمند ای در پیروزی انقلاب اسلامی داشته اند و هر جا سخن از نهضت اسلامی ملت ایران به میان می آید، باید از نقش مساجد و حسینیه ها در پیروزی نهضت سخن گفت. سنگرهای امنی که وظیفه اصلی کادرسازی برای انقلاب را برعهده داشتند و اینک خود هم بخشی از تاریخ پرافتخار ایران اسلامی شده اند.
اما در این بین مساجد تهران بعنوان پایتخت سیاسی ایران، همواره شاهد تحولاتی بودند که در روند پیروزی انقلاب، نقش. منحصر به فرد داشته اند. در این گزارش به تبیین نقش مسجدالجواد (ع) تهران در پیروزی انقلاب اسلامی می پردازیم. به همین بهانه با جناب آقای عبدالله چنگیزی آشتیانی، مدیر فعلی مسجدالجواد (ع) به گفتگو پرداختیم.
تأسیس اولین مسجد مدرن ایران در سال ۱۳۴۱ با معماری منحصر به فرد
چنگیزی آشتیانی ضمن اشاره به تاریخچه تأسیس این مسجد اظهار داشت: مسجدالجواد (ع) اولین مسجد مدرن ایران با معماری منحصربه فرد است که در ضلع شرقی میدان هفتم تیر در سال ۱۳۴۱، تأسیس شد. ساختمان مسجدالجواد (ع) توسط مهندس ابراهیمی طراحی و ساخته شده، ساختمان مسجد از دو بخش شبستان و سالن سخنرانی تشکیل شده، سالن سخنرانی این مسجد دو طبقه است، شبستان به صورت مخروطی از اضلاع متقاطع بوده که از رأس به طرف قائده پهن تر می شود. در زیرزمین مسجد، کتابخانه و بالای آن مؤسسه تعاونی امام خمینی (ره) قرار دارد. زمین این مسجد حدود ۱۵۰۰ مترمربع مساحت دارد.
چنگیزی اضافه کرد: اولین امام جماعت این مسجد آیت الله «آقا سید رضا زنجانی» بود که به علت کهولت سن، آیت الله شهید مطهری به جای ایشان از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۱ در مسجد امامت جماعت را بر عهده داشت.
وی ضمن اشاره به حضور آیت الله مرتضی مطهری در این مسجد در دوران انقلاب اسلامی اظهار داشت: در دوران امامت جماعت استاد شهید مطهری، این مسجد یکی از پرتحرک ترین مکان های انقلابی در تهران محسوب می شد. سخنران ها و اندیشمندان بزرگی هم غالباً از طرف شهید مطهری برای سخنرانی به مسجد دعوت می شدند، چهره هایی چون: آیت الله امامی کاشانی، استاد محمدتقی فلسفی، آیت الله حسین نوری و حجت الاسلام فضل الله محلاتی، که حضورشان به سخنرانی های این مسجد رونق بسیار می داد.
مدیر مسجدالجواد (ع) ضمن اشاره به فعالیتهای این مسجد در پیشبرد اهداف انقلاب اظهار داشت: فعالیت انجمن ها هم در کارنامه انقلابی این مسجد به چشم می خورد. انجمن هایی چون انجمن مهندسین، انجمن اسلامی دانشجویان، انجمن اسلامی دانشجویان پلی تکنیک، انجمن اسلامی پزشکان و … همچون این انجمن ها بودند که این مسجد را بعنوان مرکزی برای تجمع انجمن های مخالف رژیم تبدیل نموده بودند. علاوه بر آن، در مبارزات دهه ۴۰ پس از بسته شدن مسجد جاوید، پایگاه مبارزان انقلابی به مسجدالجواد (ع) انتقال پیدا کرد و بیشتر جلسات در آنجا برگزار می شد. بالاخره در ۱۴ آبان ماه ۱۳۵۱ این مسجد به علت فعالیتهای مبارزاتی گستره ضد رژیم پهلوی توسط ساواک و به دستور شاه، تعطیل شد.
تعطیلی مسجدالجواد (ع) به دستور مستقیم شاه
وی اضافه کرد: پس از تعطیلی این مسجد توسط شاه و پس از انقلاب این مسجد آنچنان فعال نبود، اما در سال ۱۳۶۸ با آمدن حجت الاسلام «علی اکبر آشتیانی» از یاران نزدیک امام خمینی (ره) و راه اندازی کانون فرهنگی تربیتی و کتابخانه، باردیگر رونق یافت.
چنگیزی آشتیانی ضمن اشاره به واقعه تاریخ ساز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، اظهار داشت: بعد از واقعه ۱۵ خرداد ۴۲، نیروهای امنیتی و انتظامی فشار خویش را بر مساجد و جلسات مذهبی بالا بردند و با کنترل شدید آنها و هم دستگیری عوامل فعال، از انجام هرگونه عمل انقلابی جلوگیری کردند. در این میان مسجد تازه تأسیس الجواد (ع) با تمامی فشارها و کنترل های موجود، حرکت و فعالیت انقلابی خویش را ضد حکومت شروع کرد. در همان شروع سال های اولین مبارزه، در این مسجد اجتماعات سیاسی و جلسات انجمن های مختلف تشکیل می شد. سخنران های این اجتماعات با روشنگری های خود سبب تحریک مردم به مبارزه با حکومت و آگاهی آنها از وضع اجتماعی و اقتصادی موجود می شدند.
وی خاطرنشان کرد: بعد از تشکیل چندین جلسه توسط انجمن اسلامی مهندسین، تعداد شرکت کنندگان در این جلسات افزایش پیدا کرد، چنان که در جلسه سخنرانی استاد مطهری در اواخر اسفند ۱۳۴۸ حدود ۳ هزار نفر از دانشجویان و طبقات مختلف مردم شرکت کردند. استاد مطهری هم در مدتی که در مسجدالجواد (ع) اقامه نماز داشت، جلسات سیار هفتگی با حضور افرادی چون آیت الله مهدوی کنی و آیت الله طالقانی تشکیل می داد. به هر روی ساواک نقش روشنگر و سازنده مسجدالجواد (ع) را تاب نیاورد و این کانون شاخص انقلاب را به تعطیلی کشاند. شهید مطهری خود علت انتخاب این مسجد را چنین ذکر کرده است: «برای اینکه مسجدالجواد (ع) که دارای کتابخانه ی مهم و مسجد و تالار تبلیغ باشکوه است، به دست نااهل نیفتد و دستگاه دست روی آن نگذارد، اینجا آمده ام.»
اوج گیری فعالیتهای سیاسی مسجدالجواد (ع)
این عضو هیئت امنای مسجدالجواد (ع) در ادامه بیان نمود: با آمدن شهید مطهری به این مسجد و به دست گرفتن رهبری فعالیتهای آن، این نهاد مذهبی به صورت یکی از مراکز اصلی سخنرانی های دینی سیاسی درآمد. استاد مطهری در مسجد الجواد (ع) ضمن مباحث و سخنرانی های دینی خود، مباحث سیاسی را هم مطرح می کرد و مطالب انتقادی خویش را ضد رژیم پهلوی بیان می نمود.
وی تصریح کرد: فعالیتهای استاد مطهری در مسجدالجواد (ع) و بیان چنین اظهاراتی در سخنرانی های خود، سبب شد که رژیم از جانب این گونه مساجد احساس خطر کند. از طرفی تعیین امامان جماعت و نمازهای جماعت در مساجد، خارج از کنترل رژیم بود و این ضعف، بر آنان گران تمام می شد.
چنگیزی ضمن اشاره به اسناد و مدارک باقی مانده از دوران پیش از انقلاب، اظهار داشت: انجمن اسلامی مدرسین ایران تا سال ۱۳۵۰ در مسجدالجواد (ع) مراسم و جلسات شورانگیزی برپا می کردند و در این جلسات سخنرانان درباره آزادی، نفاق و فساد در جامعه سخنرانی می کردند. این انجمن تلاش کرد بین مسجد و حسینیه ارشاد هم ارتباط برقرار کند. بنابراین در خیلی از جلسات از دکتر علی شریعتی برای سخنرانی دعوت می کردند که حاضران استقبال کردند. همینطور به دنبال دعوت انجمن اسلامی مهندسین از شهید عبدالکریم هاشمی نژاد و استقبال از سخنرانی های وی طی سالهای ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰، وی به چهره ای مؤثر در جریان نهضت اسلامی تبدیل شد. چنان که بعضی از اوقات بدون حضور انجمن اسلامی و به صورت مستقل جلسات وعظ و سخنرانی برپا می کرد. وی در مورد اعلامیه حقوق بشر، اقتصاد در اسلام، مالکیت در اسلام، ارزش کار در جوامع، فساد مجلات هنری، جهان بینی و وسعت تعالیم اسلامی و مبارزات مردم ویتنام صحبت می کرد.
مدیر مسجد الجواد (ع) افزود: این مسجد، در اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ با حضور انجمن اسلامی مهندسین و عبدالکریم هاشمی نژاد به یکی از مراکز ضد استبدادی و ضد استعماری زمان تبدیل گشته بود. در ۱۳۴۹ با حضور سه شخصیت انقلابی یعنی استاد مرتضی مطهری، حجت السلام محمدجواد باهنر و آیت الله محمد مفتح مسجد اهمیت روزافزونی یافت. این اشخاص با برگزاری جلسات و سخنرانی های متنوع مسجدالجواد (ع) را به کانونی ضد حکومت پهلوی تبدیل کردند. مسجد الجواد (ع) که در این زمان یکی از مراکز اجتماع نیروهای مذهبی متعهد و روشن زمان محسوب می شد، با حضور دکتر باهنر جان تازه ای گرفت. سخنرانی های وی زمینه رونق و جذب تعداد بیشتری از مردم، مخصوصاً جوانان را فراهم نمود. شهید محمدجواد باهنر در سایه شرایط به دست آمده توسط اهالی مسجد ضمن ابلاغ اندیشه های امام و برنامه های نهضت امام خمینی (ره) به افشاگری و روشنگری مردم پرداخت و فرصتی ایجاد کرد تا ملت مسلمان آمادگی اعتقادی و علمی مبارزاتی ضد حکومت را به دست آورند.
وی ضمن اشاره به حضور شهید دکتر باهنر در مسجدالجواد (ع) اظهار داشت: بعد از سخنرانی های دکتر باهنر که چند ماهی پیش از برگزاری جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی در مسجدالجواد (ع) انجام شد، وی ممنوع المنبر شد. ساواک تهران در اینباره به ساواک شمال شرق تهران نوشت: «با اعلام اینکه مراتب به شهربانی کل کشور منعکس شده است، دستور فرمائید در این حوزه اقدام و مراقبت لازم معمول و نتیجه آنرا بموقع گزارش کنند.» ساواک شمال شرق تهران هم به ساواک تهران چنین پاسخ می دهد: «در مورد نامبرده بالا تذکرات لازم به مسؤلان مسجدالجواد (ع) داده شد. مراتب جهت استحضار به عرض می رسد.»از این تاریخ به بعد تا پیروزی انقلاب اسلامی، اجازه سخنرانی در مسجد الجواد (ع) به وی داده نشد. با این تصمیم مسجد الجواد (ع) از وجود یک سخنران و نویسنده برجسته محروم ماند.
چنگیزی تصریح کرد: در زمانی که مسجدالجواد (ع) اوج فعالیتهای سیاسی خویش را با کمک و همکاری شهیدان محمدجواد باهنر و استاد مرتضی مطهری پشت سر می گذاشت، شهید مفتح هم به موازات فعالیتهایی که در مساجد دیگر داشت، بنا به دعوت مؤمنان و اهالی مسجدالجواد (ع) به مسجد می آمد. از آنجائیکه در این زمان مسجدالجواد (ع) یکی از معدود پایگاه های عرضه اسلام راستین و تشیع ناب بود، ایشان در آنجا به ایراد سخنرانی و برگزاری جلسات تفسیر پرداخت و از این طریق به روشنگری و رابطه بیشتر بین نسل روشنفکر، تحصیل کرده و اقشار روحانی متعهد و مسئول همت گمارد. ارمغان این برنامه مفید و مؤثر ترغیب و جذب جوانان دانشگاهی به سمت اسلام و هم انس دانشگاهیان با طلاب علوم حوزوی بود. بدین ترتیب سه مبارز بزرگ انقلاب دکتر باهنر، دکتر مفتح و استاد مطهری بین سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۱ مسجدالجواد (ع) را به یکی از محافل پرتحرک نیروهای انقلابی تبدیل کردند.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب