یادداشتی از محمدجواد استادی؛
عاشورا و آموزه های فرهنگی تمدن ساز
به گزارش نور معرفت همچون علل زنده بودن قیام عاشورا و اهداف امام حسین (ع) در بازه زمانی بیشتر از هزار و ۳۰۰ سال به غیر از گوهره دینی و الهی این قیام به علت ماهیت رسانه ای قیام است.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، محمدجواد استادی، سردبیر نسخه انگلیسی شبکه اجتهاد و فعال فرهنگی در چارچوب یادداشتی با عنوان «عاشورا و آموزه های فرهنگی تمدن ساز» به این مقوله پرداخته است که در ادامه می خوانید: عاشورا چنان عظمتی دارد که بررسی و فراکاوی آن از زوایای گوناگون و بر پایه نگره های گوناگون دریچه های نو از معارف را به روی ما می گشاید، قیام امام حسین (ع) و مناسک وابسته به آن در درازنای تاریخ از زوایای گوناگونی مورد کنکاش و بررسی قرار گرفته است، ولی یکی از زوایای برجسته ای که باید بر پایه آن هم به رخداد عاشورا بنگریم حوزه فرهنگ است، از نظرگاه فرهنگی واقعه سترگ عاشورا، بن مایه مهمی برای شکل گیری تمدن نوین اسلامی است، بدین مفهوم که تطبیق آموزه های فرهنگی در قیام امام حسین (ع) با مؤلفه های فرهنگی تمدن سازی می تواند و باید زمینه ساز شکل گیری تمدن نوین اسلامی باشند، نگارنده در این نوشتار بازنگری ای کوتاه بر بعضی از این آموزه ها دارد. امام حسین (ع) با وجود آگاهی از آن که چه چیزی در انتظارش است در راه قیام خویش در هر فرصتی از ابزار گفتگو بهره برد هرچند که می دانست این گفت وگوها بر افراد و اشخاصی که مقابل او ایستادهاند اثری ندارد، گفتگو مؤلفه فرهنگی باارزشی است که این روزها در فضاهای گوناگون اندیشه های و غیراندیشه های مورد توجه است. تاکید بر اهمیت گفتگو و رواج دادن آن بیشتر از هزار سال و ۳۰۰ سال پیش و در شرایط آن روزگار نکته قابل توجهی است که نمی توان از آن غفلت نمود، گفتگو یکی از زمینه های بنیادین شکل گیری تمدن است که تا زمانی به باور قلبی جامعه تبدیل نشود و در نظامات اجتماعی و سیاسی به یک اصل بدل نشود نمی توان انتظار تحقق تمدن اسلامی را داشت، همچون مفاهیم عاشورایی که نیاز است در چارچوب هیئت های مناسکی و اندیشه ورز در جامعه و میان آحاد گوناگون مردم ترویج شود فرهنگ گفتگو است، ازاین رو آموزه گفتگو را می توان به بهترین شکل از واقعه عاشورا دریافت. اصالت حق انتخاب دومین گزاره فرهنگی نهفته در فرهنگ عاشورایی است، باردیگر خواندن رخدادهای کربلا نشان داده است که امام (ع) تا واپسین لحظات، کوچک ترین فشاری را به نزدیکان و حتی خانواده خویش برای ادامه همراهی وارد نمی کنند، بگونه ای که به صراحت اعلام می کند که بیعت از همراهان خویش برداشته تا بتوانند انتخاب کنند، امام (ع) با وجود آگاهی بخشی و نشان دادن حقیقت به مردم به هرروی برای حق انتخاب اصالت قائل می شود، تمدن جز در گذرگاه خواست و اراده راستین مردم محقق نخواهد شد، این اصل بنیادین آزادی انتخاب چیز تازه ای نیست که امروز نحله های روشنفکری بر آن تاکید کنند بلکه آموزه های برجسته و دینی است که فروگذاری از آن هم آسیبزا خواهد بود. نکته دیگری که در درون واقعه وجود دارد و درس بزرگی برای سیاستگذاران و برنامهریزان است نگاه جهانشمول امام و مؤلفه های فراگیر انسانی واقعه است، این رخداد از چنان گنجایش فهم جهانی برخوردار می باشد که می تواند در هر فرهنگ و اندیشه و زبانی تأثیرگذار باشد، مؤلفه های تمدنی هم افزون آن که باید برآمده از هویت و داشته های بومی باشند، ولی نیاز است تا تأثیرگذاری و دریافت آنها در عرصه جهانی ممکن شود، جزء جزء درون مایه واقعه عاشورا ظرفیت و تأثیرگذاری جهانی دارد. تساهل و مدارا از دیگر مفاهیمی است که امروز در ادبیات سیاسی جهان بسیار پرکاربرد است، باآنکه باید بدانیم در سپهر اندیشه سیاسی اسلام این پنداره پیشینه تاریخی داشته و در سیره و اندیشه پیامبر اسلام (ص) قابل پی جویی است، هرچند نباید فراموش نماییم آنچه که در اسلام به تساهل و مدارا خوانده می شود را نباید با اندریافت گسترش یافته غربی آن یعنی تولرانس اشتباه گرفت، نگره تساهل و تسامح در اندیشه اسلامی دارای حدود و مرزهایی است که در آن فضا تأثیرات مثبت خواهد داشت، بنیاد این نگاه در اندیشه اسلامی بر ناهمسانی انسانها با یکدیگر و ضرورت احترام به نگاه های دیگران است، در این اندیشه نوع رفتار با مسلمانان و غیر مسلمانان به خوبی تبیین شده است. تساهل و مدارا افزون بر آن که جستاری انسانی است، ولی در پیشگاه های گوناگون سیاسی و اجتماعی نمود جدی دارد، تمدن بزرگ اسلامی جز در سایه مشارکت و همزیستی مسالمت آمیز اعضای آن جامعه که ناگزیر همه آنها از یک نژاد و دین هم امکان دارد نباشند نیازمند توجه به اصل تساهل و مدارا اسلامی است. باآنکه نباید فراموش کرد که تساهل و مدارا هیچگاه به مفهوم وادادگی نیست و برخورد قدرتمند هم در فضای خویش مورد تاکید است، این تساهل و مدارا در روح قیام امام حسین (ع) جریان داشته است و قیام ایشان هیچگاه رنگ و بوی تحمیل به خویش را نگرفت و رفتار ایشان در طول این سفر و قیام با افراد و گروههای گوناگون نمونه های از الگوی تساهل و مدارای اسلامی است. چیزی که تمدن نوین اسلامی هم بدان توجه دارد. پرهیز از رکود دیگر آموزه فرهنگی و تمدنی مهم دیگری است که بعنوان یکی از درس های عاشورا باید مورد توجه قرار گیرد، تمدن جز در سایه پویایی و تحرک خردمندانه و همیشگی اجزای نظام سازنده آن محقق نخواهد شد، قیام امام حسین (ع) ماهیت تحولخواه داشت و این دگرگونی در جهت پرهیز از رکودی بود که در حال رخنه در کلیت جامعه اسلامی بود. نوع قیام و حرکت امام حسین (ع) و مجموعه خصوصیت های آن از طراوت و نوآوری شکلی و محتوایی برخوردار می باشد که در بنیاد با رکود درتناقض است، امروز هم برای دست یابی و تحقق تمدن اسلامی باید نوآورانه از شرایطی که رکود و در جا زدن را برای ما به ارمغان می آورد عبور نماییم، چنانچه بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب هم سراسر روحی ضد رکود داشته و حرکت و پویایی را ترویج می کند. ماهیت توسعه یافته ارتباطی جهان امروز بایستگی کُنشگری رسانه ها را بیشتر از پیش جدی ساخته است، ترکیب مؤلفه های تمدنی با یکدیگر و اثربخشی آنها چه در سامان درونی و بیرونی تمدن در سایه رسانه ممکن می شود، همچون علل زنده بودن قیام عاشورا و اهداف امام حسین (ع) در بازه زمانی بیشتر از هزار و ۳۰۰ سال به غیر از گوهره دینی و الهی این قیام به علت ماهیت رسانه ای قیام است. عاشورا با برخورداری از عناصر مهم و فراوان رسانه ای گوناگونی چون نظام های نمادین فراوان، توجه به مخاطب، فراوری و دگرگونی پیام بر پایه مخاطب، مکاتبات امام (ع) با دیگران، وصیت امام و سخنرانی های پرشور حضرت زینب (س) خود رسانه ای نیرومند است که در طول تاریخ به زنده ماندن اهداف و حقیقت قیام کمک کرده است، این آموزه جدی باید همچون الگویی باارزش در دستور کار کُنشگران و سیاستگذاران نظام باشد تا درکنار مهم دانستن ماهیت و بایستگی رسانه در برگزاری دستگاه رسانه ای تراز برای تحقق تمدن نوین اسلامی کوشش کنند. روی هم رفته آنچه بدان اشاره شد بعضی از آموزه های قیام امام حسین (ع) بود که دارای سرشت فرهنگی بوده و می توانند در راه ساخت تمدن نوین اسلامی به ما یاری کنند، بهره بردن از این آموزه ها با عنایت به رویکرد همگانی جامعه اسلامی به اصل واقعه عاشورا فرصتی تبدیل است تا به دور از تنگ نظری ها و درگیری های سیاسی از آنها بعنوان مؤلفه های تمدن ساز با نهادی وحدت بخش بهره برد. ان شاءالله
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب