آیت الله علیدوست و بحثی درباره اختلاف نظر در اعلام زمان عید فطر
به گزارش نور معرفت موضوعی كه در این یادداشت یاد شده قرار می گیرد، گرچه از زمان آن قدری گذشته است، لكن با عنایت به زنده بودن و تكرارش در هر سال، مجالی موجه و موسع برای یادداشت دارد.
به گزارش نور معرفت به نقل از ایسنا، آیت الله ابوالقاسم علیدوست در یادداشتی به برخی اختلاف نظرها درباره اعلام زمان عید فطر پرداخته است. در این یادداشت می خوانیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوعی که در این یادداشت یاد شده قرار می گیرد، گرچه از زمان آن قدری گذشته است، لکن با عنایت به زنده بودن و تکرارش در هر سال، مجالی موجه و موسع برای یادداشت دارد. و البته به دلائلی حقیر مصلحت در تاخیر آن می دید.
۱. در خیلی از سال ها مراجع عظام تقلید نسبت به رویت هلال شوال (عید فطر) اختلاف پیدا می کنند و در حالیکه برخی از ایشان روزی را بعنوان عید فطر اعلام می کنند، گروهی دیگر فردای آن روز را عید می دانند و البته برخی هم در اواسط یا اواخر همان روز اول، عید فطر را اعلام می نمایند.
۲. منشا این اختلاف سه امر است:
ا: اعتبار رویت هلال با چشم مسلح که برخی آنرا قبول دارند و جمعی آنرا باور ندارند.
ب: اشتراط اتحاد افق و عدم آن. با این توضیح که بعضی از مراجع معتقدند رویت هلال در یک منطقه تنها کافی برای آن منطقه و اطراف آن است در حالیکه تعدادی از ایشان اتحاد در شب (با اختلافی که باز، در مقدار زمان اتحاد در شب دارند) را کافی می دانند؛ بنابر این رویت هلال در خیلی از مناطق دوردست از ایران (مثلا) برای ایران کافی است.
ج: آیا اعلام فطر و روز اول شوال مثل سایر ایام است که صرفاً تعیین مصداق است و مجالی برای دخالت فقیه بعنوان حاکم شرع ندارد یا از حوزه هایی است که حاکم شرع باید (یا می تواند) در مورد آن دخالت کند و حکم حکومی صادر نماید.
۳. بر کسانی که نسبت به فرایند اجتهاد آشنا نیستند گاه این ابهام و سوال رخ می نماید که چرا مراجع تقلید با هم نمی نشینند و این اختلافات را حل کنند؟ در حالیکه آشنایان به فرایند استنباط می دانند که فقیهان امامیه در خیلی از موارد سخنان یکدیگر را با دقت مطالعه می کنند حتی گاه باهم مباحثاتی دارند لکن بنا نیست همه اختلافات نظری با نشست و مذاکره حل شود همانگونه که دانشمندان و ایستادگان بر قله علم در سایر علوم هم باهم اختلافاتی دارند بدون اینکه یکی بتواند دیگری را قانع کند.
۴. سوگمندانه باید گفت فرایند اجتهاد هرچه باشد بازتاب منفی اختلاف در عید فطر چیزی نیست که بتوان آنرا نادیده گرفت و از کنار آن، به سادگی گذشت. ملاحظه کنید (بدون اینکه خواسته باشیم بزرگنمایی یا سیاه نمایی شود) در عید فطر سال جاری چه ها گفته شد. اولا توده مؤمنان سرگردان بودند بدون اینکه نسبت به این اختلاف ها توجیه باشند. ثانیا سایت ها و صداهای بیگانه و ضلال چه تبلیغاتی راه انداختند و تقابل هایی حتی گاه سیاسی را تبلیغ کردند در صورتی که آشنایان به امر استنباط می دانند ذره ای از تقابل در کار نبود ولی به هر حال تبلیغات بی اثر نیست. ثالثا گروهی از داخل هجمه هایی را به ساحت برخی مراجع لازم الاحترام داشتند حتی صحبت از عدول از مساله تقلید را مطرح نمودند. امری که به زعم ما بدعتی بس ناصحیح است.
۵. به نظر می آید اینکه مساله هلال شوال بزرگنمایی نشود و هر یک از متدینان از مرجع تقلید خویش پیروی کند هرچند چاره ای دلسوزانه و قابل احترام است لکن جلو برخی سرگردانی ها و سو استفاده ها را نمی گیرد. به نظر می آید بتوان برخی چاره ها عرضه کرد که ضمن موجه بودن و برخوردار بودن آن از انضباط فقهی از صدمه کمتری برخوردار باشد بلکه به شرط اجرای کامل آن بدون صدمه است.
۶. راه مورد نظر این است:
مراجع عظام ضمن حفظ مبنای فقهی خویش امر اعلام فطر را به یک شخصیت یا نهاد واگذار کنند و پرسشگران را به آن شخصیت یا نهاد ارجاع دهند. با این توضیح:
اگر مبنای فقهی فرد ارجاع دهنده با مبنای فقهی مرجع اعلام عید موافق باشد که مساله حل است. و اگر اختلاف در مبنا دارند و مرجع اعلام عید بر مبنایی اعلام نموده که شخص ارجاع دهنده قبول ندارد، در صورتیکه ارجاع دهنده، اعلام عید را امری حکومتی بداند (اعلام عید را داخل در گستره حکم حکومتی بداند چنانکه از بعضی از روایات استفاده می شود) همگان می دانیم که در این صورت تا قطع به خلاف واقع بودن نداشته باشد حق مخالفت ندارد. البته به شرطی که مرجع اعلام، حکم حکومتی کند (در این باره به کتب فقهی قضا رجوع شود). و واضح است که مسائل اختلافی یاد شده، یک طرف آن به قدری واضح نیست که قطع به خلاف در آن باشد و اگر آنرا امری حکومتی نداند یا (بر فرض بعید) قطع به مخالف واقع بودن مبنای مرجع اعلام کننده عید داشته باشد یا حکم حکومتی در اینباره صادر نشود، مصلحت عامه اتفاق همگان بر اعلام عید و عدم تشتت در اینباره و پیشگیری از سو استفاده هایی که متاسفانه شاهد آن بوده ایم مجوز بلکه ملزم این توافق و ارجاع است. این که امام صادق ضد السلام در بعضی روایات امر اعلام هلال را به مرجعی غیر معتبر واگذار می کنند و صریحا می فرمایند: "ای والله افطر یوما من شهر رمضان احب الی من أن یضرب عنقی" یا می فرمایند: "کان افطاری یوما و قضاوه ایسر علی من ان یضرب عنقی و لایعبد الله" می تواند الهام بخش، در اینباره باشد.
۷. چنانکه ملاحظه کردید این پیشنهاد به صدد بحث های ماهوی راجع به اختلافات یاد شده نیست به علت اینکه نخواسته ایم پیشنهاد خویش را بر مبنایی خاص بنا نماییم، در واقع پیشنهاد دهنده اعتقاد دارد توجه به عنصر مصلحت مورد نظر شارع و دفع مفسده می تواند آنچه را یک بن بست فقهی می نمایاند حل کند. مگر نه این است که امروزه در جمهوری اسلامی ایران دادگاه ها - به حق - برپایه برخی انظار فقهی ( فتوای معیار ) به اصدار رأی می پردازند بدون اینکه درگیر نظر مرجع تقلید محکوم له یا محکوم ضد باشند و مگر نه این است که بزرگان فقه - به حق - با بیان ایام عرفه، قربان و تشریق به اظهار نظر نمی پردازند و کار را به دیگران - که نظر آنها حجیت برای ایشان ندارد - واگذار می کنند. و اینکه بین این موارد تفاوت فارق گذاشته شود، به نظر قابل دفاع نیست.
البته تصمیم نهایی در اینباره با بزرگانی است که زعیم این امر هستند و هرآنچه تصمیم بگیرند باید به آن احترام گذاشت لکن زعامت این اعاظم نسبت به این امر مهم مانع بحث و گفتگوی منضبط دیگران دراین باره نیست.
۸. بسیار به جا - بلکه بایسته - است که رسانه ها بخصوص سیمای جمهوری اسلامی ایران با اختصاص برنامه ها و ترجیحا میزگردهایی کاملا علمی مردم را نسبت به این امر بخصوص آنچه در امر دوم و سوم بیان شد توجیه کنند.
اللهم وفقنا لما تحب و ترضی.
حوزه علمیه قم ابوالقاسم علیدوست
۱۳۹۹/۰۳/۲۵
منبع: nooremarefat.ir
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب